Gisteravond voltrokken zich kort na elkaar twee gebeurtenissen in en rond mijn huis. Eerst vloog er een gigantische libelle de kamer in. Hij was wel 15 cm lang en leek op een gevechtshelikopter. Gefascineerd keek ik naar zijn constructie. Elk onderdeel van de anatomie was uiterst kwetsbaar maar ook zeer effectief. Een ideaal ontwerp zou je zeggen. Ik realiseerde mij dat libelles – net als vlinders – zich ontpoppen uit een cocon. Deze kleine helikopter moest zich dus zeer recentelijk in mijn tuin hebben ontvouwd.
Laatst sprak een kunstenares die de metamorfose van een libelle ooit in wekelijkheid had gezien. Ze lag de hele dag op haar buik in de tuin om dit fascinerende proces op video vast te leggen. Het leek alsof er een ingenieuze constructie werd uitgeklapt. Alle onderdelen waren al aanwezig en opeens werd de onderlinge samenhang zichtbaar. Net als alle organismen is de libelle een product van de evolutie, maar het blijft een raadsel dat zo’n ‘intelligent ontwerp’ alleen kan voortkomen uit toeval in combinatie met natuurlijke selectie. De Libelle lijkt ontworpen of op zijn minst gebouwd uit onderdelen die apart moeten zijn ontstaan.
Lynn Margulis is hoogleraar geowetenschappen aan de universiteit van Massachusets. In haar boek ‘De symbiotische planeet‘ (1999) wijst zij op het fenomeen ‘symbiogenese’. Zij schrijft hierover het volgende: ‘Symbiogenese’, een idee dat is bedacht door de Rus Konstantin Merezhkovsky (1855-1921), verwijst naar het ontstaan van nieuwe organen en organismen door symbiotische samensmeltingen. Het is, zoals ik zal aantonen, een fundamenteel aspect van de evolutie. Alle organismen die groot genoeg zijn om door ons te worden gezien, bestaan uit microben die eens onafhankelijk waren en zich later tot grotere organismen hebben samengevoegd. Bij deze samenvoeging zijn vele hun eerdere identiteit kwijtgeraakt.’
Toen ik bekomen was van mijn verwondering over de mega-libelle hoorde ik opeens een doffe klap. Een vogel was op het dak van de serre gevallen. Kennelijk was hij tegen het raam gevlogen en had hij zijn nek gebroken. Ik heb hem in een krant gewikkeld en in de groene afvalbak gedeponeerd. De fascinerende transformatieprocessen, die de levende natuur in petto heeft, gaan gepaard met toeval, domme pech, tragische gebeurtenissen en schitterende ongelukken. Het zijn processen die zich voltrekken zonder dat je er weet van hebt. Soms teder en ontroerend, maar vaak ook onverschillig en wreed, zoals alleen de natuur kan zijn.