Gisterenmiddag was ik bij het programma De Koperen Tún van Omrop Fryslân. Op de foto in het midden Gerard van Klaveren, voorzitter van de werkgroep Frysk Festival. Links van hem mijn collega Sjouke Nauta die aanwezig was in verband met het Freeze Festival (what’s in a name?). En rechts, nog net in beeld, een popmusicus uit IJsland, die Van Klaveren had meegenomen en die vandaag optreedt in de Harmonie. De discussie over het Frysk Festival zat pas op het einde van de uitzending. Mijn kritiek spitste zich toe op drie punten:

(1) Het is onzinnig om de Friese taal alleen functioneel te willen gebruiken als je tegelijkertijd stelt dat Frysk ‘een sterk merk’ is. Ik heb er dan ook voor gepleit om niet een buitenlands, maar een Friestalig artistiek leider te benoemen, opdat hij of zij optimaal de basisgedachte van het Frysk Festival kan uitdragen en op grond daarvan keuzes kan maken. Een van mijn argumenten was dat ik zelf als artistiek leider ‘het niet actief beheersen van de Friese taal’ altijd als een handicap heb ervaren. Verder heb ik nog twee namen genoemd als suggestie voor een mogelijk nieuw artistiek leider: Tsead Bruinja (als talentvol dichter-organisator op het terrein van de Friese literatuur) en Nadine Bors, de piepjonge nieuwe directeur van het Media Art Festival Friesland.

(2) Een basisbudget van één miljoen is prima, als het maar geld voor ‘nieuw beleid’ is, en niet ‘een sigaar uit andermans doos’. Voor de uizending hoorde ik overigens Van Klaveren zeggen, dat het nog lang niet zeker is of Bertus Mulder dat miljoen voor het festival zomaar uit zijn mouw gaat toveren. De verkoop van de Nuon-aandelen door de Provincie is nog niet rond. De PvdA stuurt aan op uitstel – en liefst afstel – van de verkoop. Noord Holland blijkt wat al te gretig te zijn om het Nuon-aandelenpakket van Friesland over te nemen. Bovendien is het ambtelijk traject voor een begrotingswijziging in 2007 al in april gestart. Om in november over dit extra miljoen te besluiten is dus waarschijnlijk te vroeg. Of er moet een wonder gebeuren.

(3) Een ‘bestuur op afstand’, waar in het advies voor wordt gepleit, is strijdig met het wezen van het Frysk Festival. Het Frysk Festival is immers een organisch georganiseerd festival dat typerend is voor de unieke Friese situatie. Dat wil zeggen: een situatie met veel betrokken vrijwilligers. Een knooppunt van contacten en netwerken naar en in het veld. Een opzet van onderop en een mentaliteit van ‘wij Friezen met zijn allen’. Maar bovenal een situatie met veel inzet van individuele bestuursleden. Ik heb gewezen op de Slachtemarathon, die alleen binnen een dergelijke unieke structuur is kunnen ontstaan. En ook Orfeo Aqua, – de opera bij zonsopgang – die van de grond kon komen door een bestuur dat ‘met de voeten in de klei’ stond en slapeloze nachten heeft gehad door de zorgen over een (financieel) goede afloop.

Ik had de indruk dat Van Klaveren hoorde wat ik zei. Of het de loop der dingen zal veranderen betwijfel ik zeer. Op de vraag wat nu precies wordt bedoeld met het stimuleren van jong talent, antwoordde hij dat één naam telkens weer boven de tafel had gezweefd: Nynke Laverman. ‘Die heeft toch helemaal geen steuntje in de rug nodig!’, merkte Karen Bies terecht op. Inderdaad, als je in Fryslân het geluk hebt om jong te zijn en je bent ook nog begiftigd met artistiek talent, dan word je als geen ander in de watten gelegd. De ‘knuffel-autochtoon’ heeft in Fryslân de laatste jaren plaatst gemaakt voor een nieuw fenomeen: het ‘knuffel-jong-talent’.

Als jong talentvol kunstenaar word je – voor je het weet – behangen met provinciale prijzen of krijg je op zijn minst een tentoonstelling in het Fries Museum. Niet dat ik daar iets op tegen heb. We moeten zuinig zijn op het weinige nieuwe talent dat zich in Fryslân aandient, maar laat niemand beweren dat je als jong en begenadigd kunstenaar in deze contreien niet aan de bak komt. Nynke Laverman heeft bovendien ook nog eens het voordeel dat ze zingt in het Frysk. ‘Frysk sells!’, dat had Van Klaveren toch moeten weten. Een jong talent dat ook nog Frysk is gebekt, dat verkoopt als een tierelier en niet alleen in Fryslân zelf. Slechts zes procent van de Friese popmusici zingt in het Fries, had Sjouke Nauta eerder al opgemerkt, maar die kleine minderheid wordt wel grijs gedraaid bij Omrop Fryslân.

We moeten oppassen dat we niet doorschieten in het
Nynke Laverman syndroom.