In het boek Onmetelijk optimisme, kunstenaars en bemiddelaars in de jaren 1945-1970 (2007)  wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen in de beeldende kunst in Nederland in de eerste decennia na de oorlog. Dat was voor de kunst een onstuimige tijd, die meestal wordt samengevat in de doorbraak van Cobra, de vijftigers, gevolgd door de […]

“In het zeer fraaie proefschrift van H.R. Wijngaarden (Hoofdproblemen der volwassenheid, Bijleveld, Utrecht,1959) worden nog enkele andere indelingen vermeld. Waterink deelt het leven in periodes van telkens zeven jaar in. Hij beschrijft 0-7 jaar: de tijd van het fantasieleven; 7-14 jaar: voorstellingsleven; 14-21 jaar: puberteit en adolescentie; 21-28 jaar: tijd van de verovering van de […]

De bekering van Reve kun je op drie manieren verklaren. Als een provocerende pose (1), een substituut voor zijn moeder die ingeruild werd voor Maria als mystieke gestalte (2), en als het vervangen van het ene doctrinaire systeem (communisme) voor het andere (katholicisme) (3). Al deze verklaringen hebben gemeen dat ze Reve’s katholicisme (en/of het […]

“…als er al sprake is van een terugkeer van de religie, dan wel in verschijningsvormen die soms in weinig meer doen denken aan de religie die wij kennen: een vooral institutioneel gebonden vorm, die zich in een tamelijk overzichtelijk schema liet vangen. De getransformeerde religie is fundamenteel van gedaante veranderd en ontwikkelt zich volgens sommige […]

In 1980 verschijnt het boek ‘Moeder En Zoon’, waarin Gerard Reve de balans op maakt van zijn leven. Terugkijkend ziet hij de lange weg die hem geleid heeft naar het geloof en de uiteindelijke bekering. Dit boek, dat ‘Het Boek van het Violet en de Dood’ had moeten heten, heeft meerdere werktitels gehad, onder meer […]

In 1990 verscheen het boek ‘Eigenlijk geloof ik niets, essays over het werk van Gerard Reve’ naar aanleiding van een symposium in Nijmegen. In deze bundel werden de belangrijkste thema’s in het werk van Reve geanalyseerd vanuit literaire, theologische en filosofische invalshoeken. Deze multidisciplinaire aanpak was redelijk uniek in Nederland en heeft – voor zover […]

‘De drie waren tezamen de ongeschapen Ene, van Wie ze de openbaring waren. Tot zover was alles duidelijk genoeg. Maar was er eigenlijk niet nog een vierde? Ja dat was zo. Zeker er was een Vierde, die de Drie en de Ene in alle eeuwigheid verbond, die stil was en woordloos, maar die alles vervulde, […]

De psychologische theorieën van Carl Gustav Jung (zie foto) hebben niet alleen grote invloed gehad op de geloofsopvatting van Gerard Reve, maar ook een brugfunctie vervuld bij de uiteindelijke toetreding van Reve tot het katholicisme. Reve’s belangstelling voor Jung werd gewekt door zijn eerste psychiater Schuurman, die een jungiaan was. In tal van brieven laat […]

“Het punt waar het om gaat in dit Concilie is volgens Johannes de aan de tijd aangepaste geloofsverkondiging, en daarmee de uittocht uit het intellectuele, terminologische en religieuze getto: ‘een sprong naar voren’ (un balzo anvanti)”. Aldus citeert de katholieke theoloog Hans Küng in zijn autobiografie ‘Bevochten vrijheid’ de woorden van paus Johannes XXIII, waarmee […]

In de jaren zestig was Reve een psychiatrisch patiënt met een drankprobleem. Beide omstandigheden hebben invloed gehad op zijn werk en op zijn bekering. Jarenlang was hij in een gevecht gewikkeld met zichzelf om van de fles af te komen. Bij een bezoek aan de kapel van Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heiloo,- zo […]

.Gerard Reve bekeerde zich tot het katholicisme in 1966, midden in een periode waarin katholiek Nederland in een diepe crisis verkeerde. De crisis had niet alleen te maken met een snel veranderende maatschappij, waarin voor rijke roomse leven van weleer geen plaats meer was. Het was primair een crisis binnen het katholicisme zelf, waarbij processen […]

Is de religiositeit van Reve te plaatsen binnen de eeuwenoude traditie van de christelijke mystiek? In zijn artikel ‘De pijn van een gemis’, dat is opgenomen in de in 1990 verschenen bundel ‘Eigenlijk geloof ik niets, essays over het werk van Gerard Reve’, doet de ongeschoeide karmeliet Frans Vervooren een poging daartoe. Hij karakteriseert de […]

In de recent verschenen bundel met herinneringen aan Gerard Reve is een interessante beschouwing opgenomen van Joost Zwagerman. Volgens hem zijn er twee typen revianen: de ‘reviaan met de slappe lach’ en de ‘reviaan met de vrome frons’. Volgens de eerste categorie is het geloof van Gerard Reve niet echt serieus te nemen. Zijn ‘roomse […]

“Door het beeld dat ik, al moeizaam voortvragend, opbouwde, werd ik ongelooflijk geil, bijna tot aan die gloed toe, waarbij het verlangen nauwelijks nog lichamelijk is maar de kracht krijgt van een heimwee of sprakeloze vroomheid.’ In deze passage uit zijn boek ‘Nader tot U’ laat Reve het intrinsieke verband zien dat de seksuele extase […]