Bij de start van de Boekenweek op woensdag a.s. zal Hans Trapman, bijzonder hoogleraar cultuurgeschiedenis, een openbare lezing houden op de Erasmusuniversiteit. Onderwerp: de ontvangst destijds van ‘De lof der zotheid’ het beroemde boek van Erasmus. Trapman zal een vergelijking trekken met de plaats die de satire heeft in het hedendaagse politieke debat. Hij wordt daar niet vrolijk van, zo las ik vanochtend in de Volkskrant. ‘Zoals het werk van Erasmus vijf eeuwen geleden werd weggezet als godslasterlijk, zo lijkt elke grap nu meteen een politieke belediging.’
Ik kan het daar hartgrondig mee eens zijn. Humor is tegenwoordig ver te zoeken, vooral in de politiek. Zelfs op mijn weblog begin ik er behoorlijk last van te krijgen. Als ik een vrolijk, maar goedbedoeld gedichtje maak over de kanker van Anita Andriessen, krijg ik eerst een ambtenaar van de Provincie aan de telefoon, die aankondigt dat ik een briefje krijg thuisgestuurd. Dan komt Anita zelf over de brug met een persoonlijk verzoek op haar steunlijst te komen staan, omdat ik zo aardige poëzie over haar schrijf. En vervolgens hoor ik niks meer. Kennelijk ben ik door het politbureau van de PvdA gescreend en ‘niet correct’ bevonden. Humor is überhaupt niet correct in de politiek en zeker niet bij de PvdA.
Vanochtend hing Bareld de Vries aan de telefoon. Ik had iets onaardigs geschreven over zijn dochter Jannewietske, en daar was hij zeer verdrietig over. Ik heb hem omstandig proberen uit te leggen dat het een grapje was en dat ik niet de bedoeling had gehad om hem boos of verdrietig te maken. Zondag had ik geschreven dat Jannewietske haar eerste baantje op het provinciehuis had en daar tussen haakjes aan toegevoegd: “Daar zal pappa wel een beetje bij geholpen hebben, zo denk ik dan.” Nou, dat was helemaal niet waar volgens Bareld. Jannewietske kwam al in 1989 bij de Provinsje Fryslân werken, en toen zat Bareld daar helemaal nog niet. Nou mag ik ‘good old Bareld’ erg graag. Hij heeft het hart altijd voor op de tong liggen en ook bij het Lagerhuis van Paul Witteman was hij altijd best te pruimen. Dus ik heb keurig sorry gezegd en beloofd dat ik het gewraakte zinnetje zou verwijderen. Ik heb zelf ook een dochter en – als vader zijnde – kan ik me voorstellen hoe zo iets voelt.
Maar toch, zo dacht ik later. Het was maar een grapje. Waar blijft de gulle lach op heden? Voor je het weet lig je hier in Fryslân met iedereen te matten. Je kunt geen scheet op je weblog laten, of Jan en alleman spreekt er schande van. Vorige week zaterdag moest ik bij Radio Mercurius komen uitleggen wat ik nu precies bedoeld had met mijn log over de ‘doorgeschoten vrouwemancipatie’. Of ik ook persoonlijke bedoelingen had gehad met dat stukje, vroeg Ed Bausch aan mij. Nou nee. Ik vind die Pauline Terrreehorst gewoon een kut-directeur. Een slecht functionerende vrouwelijke manager die alleen maar wordt gedoogd omdat ze een vrouw is. (Tenzij ze vandaag is ontslagen, want de gemeenteraad van Utrecht zou vandaag een besluit nemen). Kortom, men zoekt hier overal wat achter.
Ik heb sterk de indruk dat mijn weblog op het Provinciehuis door een speciale ambtenaar elke dag gespeld wordt. Als ik iets schrijf wat op het randje is, dan wordt de tekst acuut uitgeprint en voorzien van een memo aan de betreffende politicus doorgespeeld. Hoe kon het anders gebeuren dat eerst Anita Andriessen en later Bareld de Vries een copie van mijn weblog-tekst onder ogen kregen? Wie is die obscure, Stasi-achtie figuur die mij dagelijks zit te stalken? Het moet niet gekker worden. Straks kan ik niks meer te schrijven, of de telefoon staat meteen rood gloeiend. Het zou trouwens niet de eerste keer zijn dat er vanuit het provinciehuis een klacht bij mijn werkgever wordt ingediend over wat ik allemaal op internet uitspook. Twee jaar geleden heb ik al eens omstandig bij gedeputeerde Mulder moeten uitleggen wat ik met een bepaalde uitspraak op een forum nu precies had bedoeld. Ach ja, waar is de gulle lach op heden?
Nee, dan pakken ze het bij de Leeuwarder Courant anders aan. Daar wordt mijn weblog ook druk gelezen. Laatst hoorde ik uit betrouwbare bron dat mijn tekst ‘ Café Het Hemeltje’ op de interne berichten-site van de redactie is geplaatst. Daar beleven ze er tenminste nog een soort sadomasochistisch genoegen aan. En zo hoort het ook. Humor is om te lachen. Niet om boos over te worden, ook al ben je zelf het lijdend voorwerp. Maar we weten het nu zeker. Jannewietske is destijds op eigen kracht op het provinciehuis terecht gekomen. Misschien moet ik maar eens een workshop humor gaan geven voor de PvdA-fractie. Lachen is gezond. Het houdt je jong. Of zoals de oude Erasmus ooit schreef:
‘Als de mensen zich nu eens geheel en al zouden onthouden van alles wat verstandig is en gedurende hun hele leven naar mij zouden luisteren (de Zotheid), dan zou er zelfs helemaal geen sombere oude dag bestaan, maar zouden ze het geluk smaken van een eeuwige jeugd.’