Coolen (ook artistiek leider van het Antwerper Muziektheater Transparant en de Rotterdamse Operadagen) had de opdracht voor met Friese kunstenaars te werken en merkte dat die worstelden met de in zich zelf gekeerde dorpen in hun provincie. Hij nodigde Vlaamse collega’s uit met de Friezen samen te werken. Coolen: ‘Allebei minderheidsgroepen met en eigen taal. Maar Vlamingen nemen dat luchtiger op.’ Vooraf werd hem dat niet door iedereen in dank afgenomen, vertelt de artistiek leider op weg naar een van de door dorpen zelf gebouwde bakens van afvalmateriaal, zoals oude zeilen, masten en relingen. Een lokale cultuurpaus verspreidde via internet een protestsong tegen hem met als nationalistische ondertoon dat hij Fries geld over Vlaamse balken smeet.  Coolen: ‘ Bij de opening dit weekend bood hij zijn excuses aan.’

Dit berichtte gisteren De Volkskrant in een artikel over zes kolommen met als pakkende titel: ‘Vlamingen helpen Friezen wat verder te kijken.’ Ik lees de krant slordig ’s ochtends, dus ik had het niet eens gezien. Om half twee belde Gryt van Duinen, voormalig bestuursvoorzitter van het Frysk Festival. Of ik het artikel in de Volkskrant wel gelezen had, en met name de wijze waarop de vorige Frysk Festivals weggezet werden als een naar binnen gekeerd provinciaal gebeuren. Het Festival zou jarenlang een sluimerend bestaan hebben geleid, totdat het wonderkind Guy Coolen de ramen naar de grote wereld zou openzetten. Ik ben het stuk daarna pas goed gaan lezen en daar werd ik inderdaad niet vrolijk van. Bovendien werd ik andermaal als ‘cultuurpaus’ opgevoerd. Dit keer zelfs als ‘lokale cultuurpaus’. Eerder had de NRC mij al als ‘de Friese kunstpaus’ bestempeld, die een protestsong op Guy Coolen op zijn weblog gelanceerd had.

Het moet niet gekker worden, dacht ik bij mezelf. Straks word ik nog ‘de kunstpaus van de buurt’, of ‘de kunstpaus van de Maria Lousiastraat’. Nog even en ik zit kwijlend en dement in Huize Avondrood en word ik door een lieftallige bejaardenverzorgster in de kleren geholpen met de bezorgde woorden: ’En, gaat het weer een beetje met de kunstpaus van ons bejaardentehuis?’ Ik heb nooit iets met die benaming ‘kunstpaus’ of ‘cultuurpaus’ gehad, maar ik realiseer mij dat deze eretitel mij tot mijn dood zal blijven achtervolgen. Een paar jaar geleden was ik te gast in het programma Faktor Freed van Omrop Fryslân. Meteen de eerste vraag van Simone Scheffer luidde: “En wat vindt onze kunstpaus daarvan?” Ik heb haar toen beleefd proberen uit te leggen, dat ik mijzelf zo nooit heb genoemd. Dat het anderen zijn die dit etiket op mij plakken, en dat ik mij dus ook niet voelde aangesproken door haar vraag.

Maar dat helpt natuurlijk niet. Door alles wat ik er erover zeg, maak ik het alleen maar erger. Jarenlang werd ik in de krant  de ‘directeur van Keunstwurk‘ genoemd, terwijl ik dat helemaal niet was. Hoe meer ik me daar tegen verzette, hoe groter het misverstand werd.  Die verwarring is nu gelukkig uit de wereld, sinds ik met pensioen ben. Maar kunstpaus blijf je voor eeuwig. Een kunstpaus gaat kennelijk niet met pensioen, ook al heeft hij er zelf nooit voor gekozen om kunstpaus te zijn. Ik kan me nog goed herinneren dat ik ‘s ochtends, toen ik op mijn werk arriveerde, een plakkaat op de deur van de Infirmerie was geplakt, met daarop in blokletters geschreven:

HUUB MOUS :  ELITAIRE MISLUKTE “KUNST-PAUS”

EN MISUKTE DUIVELUITDRIJVER

Ik heb dat plakkaat toen zorgvuldig van de deur losgeweekt en boven mijn bureau aan de muur geprikt. Vervolgens heb ik de redactie van de Leeuwarder Courant opgebeld en die maakte er een keurig bericht van. Tegenwoordig hangt het plakkaat ingelijst bij mij in het privaat.  Na zorgvuldig grafologisch onderzoek weet ik – met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid – dat het Sjoerd de Vries moet zijn geweest die dit plakkaat destijds tijdens een nachtelijke wandeling door Leeuwarden op de deur heeft gespijkerd. Kijk, daar ben ik nou trots op, dat ik in de ogen van zo’n groot kunstenaar slechts een ‘elitaire mislukte kunstpaus’ ben. Mijn schoonvader zei altijd: ‘Je wordt naakt geboren en je gaat naakt de kist in.’ Later kwam ik erachter dat die woorden uit de bijbel afkomstig zijn, en wel uit het boek Job. Ze hoeven die woorden niet op mijn grafsteen te beitelen, maar ‘elitaire mislukte kunstpaus’, daar teken ik voor.

Ik had de telefoon nog niet op de haak gelegd, na het gesprek met Gryt van Duinen, of ik zag dat ik een mail van Guy Coolen had ontvangen. Hij excuseerde zich omstandig, niet alleen voor het interview in de Volkskrant, maar vooral ook over wat er over mij werd beweerd. Ik had natuurlijk helemaal geen excuses aangeboden. Excuus aanbieden doe ik überhaupt heel weinig. Dat is niet mijn sterkste kant. ‘Sorry seems to be the hardest word’. Maar Guy heeft daar kennelijk geen moeite mee.  Ik maak er geen gewoonte van om andermans maiberichten te publiceren, maar in dit geval lijkt me dat wel gerechtvaardigd, omdat de afzender de publicatie in de Volkskrant betreurt. En dat siert hem.

Beste Huub,

Mijn excuses dat ik gisteren niet bij je toespraak was – ik moest plots onze gast uit Beirout opvangen. Ik hoop dat er een paar mensen waren gisteren – bij Breytenbach waren er 35, maar dat was uiteraard in dat dichtersproject – als jij een tekst hebt, krijg ik die graag als dat mag om daar wat mee te doen achteraf in een kleine publicatie of op de website.  Alvast bedankt !
Ik wou nog twee zaken zeggen:

1) Over Vijversburg – jij haalt aan dat we hen niet willen ondersteunen – het klopt dat we de tentoonstelling niet financieel ondersteunen, maar die vraag kregen we nooit direct – wel was de vraag van de directie vooral om hun tentoonstelling onder de aandacht te brengen en of we een concert uit het FF programma bij hen willen doen. Dat doen we ook.  Vrijdagavond in het park. En ik ben zondag met een delegatie journalisten en genodigden bij hen geweest en we zijn supergoed ontvangen en iedereen was zeer onder de indruk.  Je verhaal over hun catalogus en tegenvallende subsidie hoor ik nu pas en dat is jammer – daar had ik graag aan geholpen, maar ik wist er niks van.  Vind ik zelf jammer.

(2) Wat ik ook betreur is dat sinds het NRC jouw protestverhaal publiceerde (wat ik trouwens niet heb aangehaald, maar de NRC journalist kent jou goed zei hij), het ook in andere kranten opduikt – dat komt niet van mij en ik ben daar niet blij mee, zeker vandaag niet, nu ik fout wordt geciteerd in de Volkskrant – ik zou gezegd hebben dat jij je verontschuldigde – terwijl ik toen ze me er over vroeg ik gezegd heb dat wij een zeer aangenaam en open gesprek hebben gehad.  Ik heb haar wel verteld dat sommige musici aan Dick van der Harst sorry hebben gezegd omdat ze in het begin twijfels hadden bij het openingsproject – dus vandaar – ik wou dit toch even rechtzetten naar jou.  Verder ben ik niet blij over de toon in het Volkskrantartikel, want ik probeerde net mijn positieve ervaringen over te brengen, en nu lijkt het of ik heel cynisch ben over Friesland en dat is helemaal niet het geval.  De Standaard in België schreef maandag een groot stuk en daar tref ik wel de juiste sfeer – ik bezorg het je wel es.

Tot zover – hopelijk heb je Johan Creten al gezien en From Inside en Fiona Tan.

Vriendelijke groet,

Guy Coolen

Niks mis mee met die jongen. Een ridderlijk gebaar. Ik kan niet anders zeggen. Ik heb hem nog wel even aangeraden om een rectificatie te vragen bij de Volkskrant. Ook dat zou hij doen. Later op de middag was ik met Gryt van Duinen aanwezig in de Harmonie, waar we achtereenvolgens geïnterviewd werden door Asing Walthaus van de LC en Eric Ennema van Omrop Fryslân. We hebben de zaken even keurig rechtgezet. Het Frysk Festival was in het verleden helemaal geen gesloten provinciaal onderonsje. In 1995 namen kunstenaars en artiesten uit 23 landen deel aan het Frysk Festival. De tentoonstelling ‘Salut au Monde’ trok destijds 23.000 bezoekers en die kwamen uit het hele land. De deelnemende kunstenaars zelfs uit de hele wereld.  Het theaterspektakel ‘Abe!’ trok 25.000 bezoekers en die kwamen ook overal vandaan. Zelfs de BBC besteedde aandacht aan dit gebeuren. In 2000 trok de Opera Orfeo Aqua 15.000 bezoekers en ook die kwamen uit het hele land. Er waren zelfs protestacties van Friezen die vonden dat de kaartjes teveel naar ‘buitenlanders’ gingen. En dan heb ik het nog niet eens over al die beroemde buitenlandse kunstenaars die ooit een bijdrage leverden aan het Frysk Festival: Nam June Paik, Yuri Leidermann, Lawrence Weiner… Die hadden helemaal geen last van die ‘in zich gekeerde Friese dorpen’. Integendeel. Ze vonden het hier prachtig.

Maar we houden erover op. Zand erover. Blijft natuurlijk één vraag staan. Heeft het de Stichting Beeldenpark Vijversburg nu wèl of niet financiële steun gevraagd bij het Frysk Festival? Oud-gedeputeerde Jaap Mulder beweert van wel, maar Guy Coolen ontkent dit. Hoe het ook zij, het blijft jammer dat de beeldende kunst zo mager vertegenwoordigd is op dit festival. Guy Coolen vertelde me laatst dat er vergevorderde plannen waren voor een bijzondere tentoonstelling in Museum Belvédère, die speciaal voor dit festival gerealiseerd zou worden. Luc Tuymans en Gerard Richter zouden er aan mee doen, en nog een paar grote namen. Doordat Thom Mercuur tussentijds vertrok als directeur, kon het plan niet doorgaan. Dat is doodzonde natuurlijk. De goede wil was er dus wel.