Milton Rokeach (1918-1988), die later naam maakte met zijn waardenonderzoeken, die tegenwoordig in veel landen en in het bijzonder in de Europese Unie worden uitgevoerd, kreeg het idee om een aantal patiënten die aan dezelfde waan leden een beroemd iemand te zijn, bij elkaar te brengen om na te gaan wat er uit dit conflict […]
Gisteren was ik weer eens met de fiets naar Drachten. Ik knap daar altijd ontzettend van op. Drachten heeft iets wat je nergens anders in Friesland vindt. Of beter gezegd: het heeft iets niet wat je overal elders wèl vindt. Drachten heeft geen pretentie. Je vindt er geen oude binnenstad. Geen opgelapte monumenten. Geen dagjesmensen. […]
‘Voor de psychiatrie is een antropologische en theologische oriëntering van groot belang.’ Aldus stelling XI van het proefschrift, waarmee F.J. Tolsma in 1945 promoveerde tot doctor in de geneeskunde aan de Universiteit van Groningen. Inductie, religieuze groepsvorming en godsdienstwaanzin, zo heette het. Tolsma wilde een brug slaan tussen zeer uiteenlopende disciplines als psychiatrie en theologie, […]
Hoe doet de openbaring zich aan ons voor? Spreken we slechts daar van openbaring, waar haar inhoud aan de openbaarheid wordt prijsgegeven, dus daar waar ze meegedeeld wordt en haar beslag heeft gekregen in het verbindende woord, of moeten we een stap teruggaan en reeds van openbaring spreken, wanneer de potentie aanwezig is en ze […]
Waar blijft het telefoontje van Jannewietske? Dat is de vraag die menig dichter en dichteres deze week in Friesland bezig houdt. In voorgaande jaren was de teerling al geworpen om deze tijd. Zou ze op vakantie zijn? Nee, niet Jannewietske. De winnares! Want, dat weten we inmiddels, het wordt een winnares dit jaar. Albertine Soepboer […]
En, als politieke filosoof is Deleuze nu juist van nul en generlei waarde. Hij had minachting voor de democratie en de rechtstaat, hij zag dat als even zoveel zelfrechtvaardigingen van het kapitalisme, die bestreden moesten worden. Zijn denken was anarchistisch, hij wilde Nietzsche zijn, met een hamer in de hand, en Bakoenin, die juist van de […]
Tot slot wil ik één gedachtegang uitlichten, die in vrijwel alle postmodernistische theorievorming voorkomt en die in het licht van het voorafgaande wellicht wat verduidelijkt kan worden. Deze redenering luidt als volgt. De kunst is niet meer gebonden aan een dwangmatig keurslijf waarin haar progressieve ontwikkeling is vastgelegd, maar zij kan vrijelijk ge bruik maken van […]
De meest heldere kritiek op Greenbergs model van het modernisme werd uiteindelijk verwoord door de criticus Leo Steinberg. In een belangrijk artikel dat verscheen in 1972, Reflections on the state of criticism vat hij de kernpunten van de discussie nog eens samen en het is opvallend dat juist in dit betoog voor het eerst het […]
Alvorens in te gaan op Greenbergs ontwikkelingsmodel voor moderne kunst, wil ik iets vertellen over de achtergronden waartegen dit debat zich afspeelde, de explosieve groei die de kunstwereld in de jaren zestig in Amerika beleefde, een groei die toen is ingezet en tot op de dag van vandaag is doorgegaan. Deze groei uitte zich in […]
Clement Greenberg was tot in de jaren zestig zowel de meest invloedrijke als de meest controversiële figuur binnen de Amerikaanse kunstkritiek. Invloedrijk omdat hij als sinds de Tweede Wereldoorlog als een fel voorvechter verbonden was geweest met de Amerikaanse avant-garde, waarbij hij in nauw contact stond met veel kunstenaars van wie hij de carrière vanaf […]
Postmodernisme is een aaneenschakeling van twee tijdsaanduidingen: het verwijst naar de tijd na de tijd van het modernisme. Wie over het posmodernisme wil spreken, kan dus over het modernisme niet zwijgen. Maar ook modernisme is een rekbaar begrip. De eerst vindplaats van het woord ‘modern’ ligt aan het eind van de vijfde eeuw. Het Latijnse […]
Op 7 mei 1986 hield ik een lezing in De Galerie, het kunstenaarsinitiatief in Leeuwarden, dat kort tevoren was opgericht door Gerlof Hamersma en Pieter de Vries. Het onderwerp van de avond was: Postmodernisme en het debat in de kunstkritiek. Na enig graafwerk heb ik het verhaal gisteren op kunnen duiken in mijn archief. Het […]
Hetgeen er geweest is, hetzelve zal er zijn, en hetgeen er gedaan is, hetzelve zal er gedaan worden; zodat er niets nieuws is onder de zon. Prediker 1.9 De kroegen in Leeuwarden kregen in die tijd andere kleuren. In Milaan werden knotsgekke meubels gemaakt en iedereen sprak over labyrintische structuren. De stad leek opeens een […]
‘Michael Zeeman noemde bij de aanbieding van de eerste drie titels (van de serie Fryske Klassieken) aan minister Hedy d’Ancona in mei 1993 de omslagen sentimenteel en goedkoop.’ Dat is alles wat in het standaardwerk ‘Zolang de wind van de wolken waait’ (2006) over Michaël Zeeman te vinden is. Bedroevend weinig voor iemand die een […]