De provincie Friesland looft dit jaar voor de derde keer de GERRIT BENNER prijs voor Beeldende Kunst uit. In 2009 zal deze prijs worden toegekend aan een kunstenaar, bij wie een ontwikkeling in het werk toonaangevend is voor het kunstaanbod in Friesland. Deze ontwikkeling dient zich te hebben geopenbaard in de twee jaren voorafgaande aan de datum van inzending. De bekendmaking zal in november plaatsvinden.
Ik weet niet of Dolph Kessler zich dit jaar voor deze prijs heeft aangemeld. Zo ja, dan zal zijn recente fotoproject over internationale kunstbeurzen volgens mij hoge ogen gooien. In de jaren tachtig was Dolph Kessler cultuurwethouder van Leeuwarden. Na een lange carrière besloot hij uiteindelijk voor een loopbaan als kunstenaar-fotograaf te kiezen. Inmiddels heeft hij al meerdere fotoboeken op zijn naam staan. Dit jaar was nog werk van hem te zien op het NOK in Museum Belvedère. Hij ontwikkelt zich de laatste jaren tot een van Nederlands meest interessante fotografen.
In het Volkskrant magazine van dit weekend zijn maar liefst acht foto’s te zien van zijn recente werk. Sinds 2006 fotografeert Dolph Kesller belangrijke kunstbeurzen over de hele wereld. Kunstbeurzen bevinden zich al enige jaren in een proces van toenemende statusverhoging. Internationale beurzen als Frieze Art Fair, Art Cologne Art Basel Miami Beach en Shanghai Art Fair lijken de traditionele kunstbiënnales in belang te overvleugelen. Ze trekken hun eigen curatoren aan en bewegen zich steeds meer in de richting van het gevestigde museale circuit. De internationale kunstbeurs wordt een nieuw soort urban entertainment center en vormt het domein bij uitstek waar het nieuwe paradigma van de globalisering vorm krijgt.
De foto’s die Dolph Kessler op kunstbeurzen maakte lijken geënsceneerd te zijn. De figuren ogen als acteurs in een telkens weer identiek toneelspel. Ze staan voor eeuwig stil in een tableau vivant, alsof ze verwikkeld zijn in een complot om een ideale wereld te creëren. Toch is er niets geënsceneerd. De foto’s tonen de werkelijkheid puur zoals hij is. Dat is ook het fascinerende van deze beelden. Het ideaaltype schittert telkens weer onder het oppervlak van wat zichtbaar is. Wat je ziet is echt en niet echt tegelijk. Een kunstbeurs is een kopie van een origineel dat niet bestaat, nooit heeft bestaan en nooit zal bestaan. Telkens weer lijkt de sfeer iets sacraals te hebben. Zelf zegt Kessler hierover het volgende: ‘Kunstbeurzen en musea zijn dat wat vroeger kerken waren: plaatsen waar het individu zich kan reflecteren terwijl hij of zij opgaat in de massa. De moderne mens kan daar deel nemen aan het grote gebeuren van kunst, net als bij de religie, terwijl ieder nog zijn persoonlijke voorkeur kan ontwikkelen.’
Al met al is het een prachtig project geworden dat op een subtiele manier het grote transformatieproces laat zien waaraan de hedendaagse kunstwereld onderhevig is. Dolph Kesller verdient met dit project naar mijn smaak de Gerrit Benner Prijs. In november verschijnt ook zijn nieuwe boek ART FAIR (160 pagina’s, 29,95 euro ISBN 9 7890 89101488). Dit fotoboek bevat ook beschouwingen van Hans den Hartog Jager, Olav Velthuis en ondergetekende. Dolph vroeg mij een essay te schrijven, waarin het fenomeen kunstbeurs benaderd wordt als een nieuwe vorm van religie. De laatste alinea van mijn verhaal luidt als volgt.
‘De hedendaags bezoeker van de kunstbeurs is de laatste erfgenaam van de negentiende-eeuwse flaneur. Hij slentert niet over boulevards en door passages, maar langs door zithoeken onderbroken gangpaden, waar de stands zich aan weerszijden tonen aan zijn vluchtige blik, die ook de voor de gelegenheid geklede passanten in het voorbijgaan feilloos registreert. De sfeer staat in een teken van een aangename sluimer die het bewustzijn van de beursganger in bezit heeft genomen. Het proces van internationalisering transformeert de kunstbeurs steeds meer tot een wereldwijd identiek gebeuren, waar het winkelen boven zich zelf uitstijgt en een sacrale dimensie krijgt. Zo wordt shoppen op de kunstbeurs de religie bij uitstek van het spektakel.’