In 2004 kwam ik intensief met het werk van Reve in aanraking. Als artistiek leider van het Frysk Festival had Gryt van Duinen mij gevraagd om mee te werken aan een project dat geheel gewijd zou worden aan de Friese jaren van Reve. Samen met haar bezocht ik Antoine Bodar in februari van dat jaar. […]
De grootste misvatting over het menselijk geheugen is dat het zou werken als een computer. Herinneringen zijn geen pakketjes informatie die je in de hersenen kunt opslaan en daarna op elk gewenst moment op het scherm van het bewustzijn tevoorschijn kunt toveren. Zo’n tijdscapsule bestaat niet. Telkens weer neemt de herinnering een andere gedaante aan, […]
Jung meende dat alleen psychologisch inzicht kan leiden tot het begrijpen van godsdienstige vragen. Historisch star geworden vormen van denken probeerde hij weer om te smelten en te gieten in voorstellingen van de onmiddellijke ervaring. Dat laatste zou je ook het literaire credo van Reve kunnen noemen. Reve wilde de religie vernieuwen door verstarring om […]
Het is kort na de oorlog in het Zwitserse Bollingen. Links staat Garl Gustav Jung, geheel beschenen door de felle zon, en rechts Victor White, een priester en dominicaan, die vrijwel geheel in de schaduw staat. In haar biografie van Jung (2003) hecht Deirde Bair enig symbolisch belang aan dit felle contrast van het licht. […]
Lust, dood en duivel vormen de patronen waarmee Mario Praz de ontdekkingen van een nieuwe, huiveringwekkende schoonheid voor het eerst in kaart heeft gebracht. In zijn boek The romantic agony heeft hij gewezen op een verwantschap tussen William Blake en Markies de Sade, maar ook tussen Dostojevski, Nietzsche en Blake, een Wahlverwantschaft die zou voortkomen […]
Jürgen Hillner, de Duitse vertaler van Gerard Reve, heeft gewezen op Reves idealisering van het katholicisme, die vooral ook in de Duitse Romantiek is terug te vinden. Hij doelt daarbij op Reves ‘droombeeld van een cultureel hoogstaand, katholiek verenigd Avondland’, dat ooit ook door Novalis gepropageerd was. Vooral in Nader tot U zou de invloed […]
In 1941 had Dr. C.J. Schuurman (zie foto) zijn ideeën over het verband tussen geestesziekte en de tijdgeest uiteengezet in zijn boek Perspectief der ziel, dat duidelijk op jungiaanse leest was geschoeid. In dit boek geeft Schuurmans blijk van de bedenkelijke opvattingen over volksaard en ras die in die dagen nog gemeengoed waren in de […]
Dit is een handgeschreven opdracht van Gerard Reve op het schutblad van de eerste druk van De Avonden. Hij was bestemd voor dr. C.J. Schuurman, de eerste psychiater van Reve. De tekst luidt: ‘in dank voor onschatbare hulp. Van de schrijver, de eerste November 1947, te Amsterdam.‘ Het boek is een paar jaar geleden geveild […]
Gisteren was de marathon in Amsterdam. Welnu, dat heb ik geweten. Pas op het Koningsplein kwam ik er achter dat zeker de helft van alle tramlijnen was omgelegd. Ik moest nota bene naar Amstelveen, waar mijn oudste neef zijn vijftigste verjaardag vierde. Er kwam helemaal geen tram, behalve lijn 1 naar Osdorp. Dus ben ik […]
Donderdagochtend werd ik met de auto opgehaald door Albert Jensma van Omrop Fryslân voor een preview van de tentoonstelling Grondtonen met werk van Harmen Abma in Museum Belvedère. Daar aangekomen kregen we van Han Steenbruggen alvast een exemplaar van het boek dat morgen in de Friesland Bank in Leeuwarden wordt gerepresenteerd. Albert Jensma heeft de […]
Vanochtend om kwart over negen wandelde ik moederziel alleen door de Ecokathedraal in Mildam. Het was doodstil en de zon speelde een subtiel spel met het licht en de bladeren. Er is daar een boom omgewaaid. Dat is al jaren zo, maar er wordt niets aan gedaan. Bewust niet. De natuur geeft in neemt in […]
De klok had al vier keer geslagen toen ik samen met Luuk Eisema gisteren aankwam bij het stadhuis van Bolsward. Te laat! dacht ik, we komen er niet meer in. Ik beklom de trap van het bordes en rammelde aan een dichte deur. Waarom zijn die houten balustrades nog steeds niet vervangen? De gouden leeuwen […]
Het is 24 november 2005. Plaats van handeling: het oude stadhuis van Bolsward. Abe de Vries spreekt zijn dankwoord uit, nadat hem zojuist de Gysbert Japicxprijs is uitgereikt. Links in beeld luistert juryvoorzitter, wijlen Michaël Zeeman aandachtig toe. Wie goed kijkt ziet in het midden Anne Feddema zitten, aan wie morgen de Gysbert Japicxprijs wordt […]
‘De crisis betekent de definitieve teloorgang van een systeem dat is gebaseerd op hebzucht, onverantwoorde risico’s en perverse beloningen.’ Aldus sprak Wouter Bos nog maar enkele weken geleden. Welnu, dat zullen we dan ook gaan beleven. De vraag is alleen: Moet Barbertje ook hangen? De hoofdschuldigen van het drama met de DSB-bank hebben hun eigen […]
Een van de meest onthutsende kwellingen die Van het Reve vervolgt en hem in een verscheurende staat van verschrikking brengt, is die van een steeds opduikend ver verleden dat zich ongevraagd op de heterokliet werpt als een kwade demon, en hem tot de rand van algehele waanzin drijft. Met meedogenloze intensiteit wordt de revistische held […]
‘De specifieke discussies over de gevaren van vervuiling of de roofbouw op grondstoffen worden gevoerd vanuit deze twee tegenstrijdige geesteshoudingen. Voor de één on tleent de mens zijn waardigheid aan het feit dat hij dankzij de instrumentele rede het beheer over het universum op zich neemt. Als er problemen opduiken in verband met vervuiling of ecologische […]