Het betoog van Vestdijk in zijn De toekomst der religie was in veel opzichten profetisch, want hij voorzag een bijna noodzakelijk afscheid van de religie, en proces dat zich in zijn optiek traag en waardig moest gaan voltrekken.  Religie wordt volgens hem gekenmerkt door een drievoudig streven naar totaliteit, eenheid en synthese. Religie is uit […]

In  het jaar dat ik geboren werd, in 1947, verschenen twee opmerkelijke boeken: De Avonden en De toekomst der religie. Het eerste is het meest gelezen boek van Gerard Reve, het tweede het meest controversiële boek van Simon Vestdijk. Toen ik de leeftijd had, dat iedereen om mij heen De Avonden las, verdiepte ik mij […]

Vandaag ben ik begonnen mijn bureau op te ruimen. Gewoonlijk doe ik dat eens in de week, maar het was er even niet van gekomen. Vandaar dat ik langzaam dichtgroeide tussen opgestapelde boeken, krantenknipsels, al dan niet opengemaakte post, drinkglazen en lege bierblikjes. Kortom: een puinbak. Opruimen heeft iets louterends. Je geest wordt er weer […]

‘We maken de herkerstening van Europa mee’, zo beweerde Jan Siebelink in 2006 in een artikel in de NRC. Na een periode van agressieve secularisering is de religie in Nederland teruggekeerd, zij het in een andere vorm. Veel mensen creëren tegenwoordig hun eigen privé-religie uit een particuliere bouwdoos van brokstukken levenservaring en nog ronddrijvende restanten […]

In het boek Een bron van zorg en goede werken van Catharina Bakker en Leonie de Goei, dat in 2002 verscheen, wordt de geschiedenis van de St. Willibrordus stichting beschreven al een voorbeeld bij uitstek van de wonderlijke ontwikkeling die de katholieke geestelijke  gezondheidszorg na de oorlog heeft doorgemaakt. Het gesticht was in 1929 gebouwd […]

21 januari, 1966 Patiënt is nu zeer rustig en schikt zich in zijn lot. Er zijn echter ook nog wel momenten, dat hij vreselijk tekeer kan gaan, hij beukt dan op deuren en ramen, en eist dan, dat men hem onmiddellijk naar huis laat gaan. Er zijn ook vandaag wel enige tekenen van seksuele problematiek […]

  Op 16 januari 1966, krap vijf maanden voordat mijn vader overleed, werd ik opgenomen in de Sint Willibrordusstichting in Heiloo, waar ik tot half april van dat jaar verbleef. De diagnose luidde: een puberteitspsychose, een acute waantoestand die zich in enkele dagen tijd had gemanifesteerd. Twee weken daarvoor was ik nog op retraite geweest […]

“Want ik begreep nu, wat ik tevoren niet begrepen had, en ik herkende eerst nu, wat ik toen gezien had, op die late namiddag, toen Teigetje mij, omdat ik weer eens in de greep van een boze en onreine geest was geraakt, tot verstrooiing en troost, in de automobiel had rondgereden, en mijn hand schreef […]

Is de ziekte van de secularisering soms eigen aan een tijd, waarin het onvermogen van de mens om nog authentieke religieuze ervaringen op te doen steeds duidelijker aan het licht treedt? Of sterker nog, is deze vermeende ziekte in tijden van secularisering niet een ziekte in de beleving van de tijd zelf. Dat wil zeggen: […]

Van micro- tot macroniveau is de mens opgebouwd uit vijf lagen: de moleculaire laag van de atomen, de somatische laag van het lichaam met zijn organen, de laag van de psyche en het zelf, de sociale laag van de onderlinge betrekkingen en tenslotte de ecologische laag van de grote natuurlijke verbanden. Bij een ziek mens […]

Wij willen de mens vanuit zijn ‘wereld’ begrijpen, d.w.z. uit de zinvolle grondstructuur van het geheel van situaties, gebeurtenissen, culturele waarden, waar hij zich tot richt, waarvan hij bewustzijn heeft, waarop zijn gedragingen, gedachten en gevoelens betrokken zijn – de wereld waarin de mens bestaat, die hij in de loop van zijn persoonlijke geschiedenis aantreft […]

In de tweede helft van de jaren zestig leek de democratisering van het hiërarchische roomse bolwerk juist in Nederland een aanvang te nemen. Er ontstond een open klimaat, waarin alles ter discussie kon staan. Door de vrijmoedigheid, waarmee verschillende thema’s besproken konden worden, trok het Pastoraal Concilie in Noordwijkerhout ook veel aandacht in het buitenland. […]

‘We hebben de kunst uitgevonden’, zei Nietzsche, ‘om niet aan de dood te hoeven sterven.’ Zoals filosofen en theologen van het begin van de vorige eeuw hebben nagedacht over het verdwijnen van de religie en de dood van God, zo zijn er vanaf datzelfde moment kunstenaars geweest die de kunst hebben doodverklaard en daarmee het […]

Plaats van handeling is een kasteel dat wordt bewoond door een zekere Alice, een aantrekkelijke vrouw die wordt bijgestaan door haar advocaat en haar butler. Alice schenkt haar vermogen aan de Rooms Katholieke Kerk. De advocaat bezoekt een kardinaal om deze zaak te regelen. Besloten wordt dat de secretaris van de kardinaal, een zekere Julian, […]

Hoe authentiek is de mysticus Reve? Als God en gekte zo dicht bij elkaar liggen, kan er dan nog wel van een religieuze ervaring gesproken worden? Kan het sacrale zich in een verstoord bewustzijn openbaren? Of beter gezegd, is het goddelijke, zo er al iets van dien aard bestaat, niet per definitie onaanraakbaar? Behoort God […]