‘Fryslân bevindt zich op dit moment, zoals veel gebieden in Europa, in een veranderingsproces van een overwegend agrarisch industrieel gebied naar een gevarieerdere economie, met naast de traditionele sectoren meer ruimte voor toerisme, kennis en diensten. De hoofdvraag is nu hoe we onze gezamenlijke waarden kunnen inzetten als instrument voor een beter perspectief op onze toekomst. Met andere woorden: hoe kan onze cultuur helpen in de onvermijdelijke maatschappelijke en economische ontwikkelingen? Hoe gaan we om met ons landschap, met water? Hoe kunnen we nieuwe activiteiten verbinden aan onze waarden? Hoe blijven we in beweging? We willen immers geen kaasstolp over de cultuur, geen museum van waarden, maar een levendige, onafhankelijke cultuur die de essentie is en blijft van onze samenleving. Dat is waar Kulturele Haadstêd 2018 over gaat, om het perspectief van Fryslân na 2018.’
Dat is de spierballentaal waarmee Friesland zich klaarstoomt om in 2018 culturele hoofdstad van Europa te worden. Transitie, transitie, transitie… dat is het sleutelwoord in deze schimmige onderneming, waarvoor we met zijn allen de dijk op moeten. Als je zoiets leest, dan ga je er zelf bijna in geloven. Aan het hoofd van deze luchtfietserij staat sinds enige tijd de heer Henk Keizer. Hij is de nieuwe keizer van cultureel Friesland met een eigen bureau in de voormalige Johannes de Doperkerk op de nieuwe kenniscampus van Leeuwarden. Een stoet medewerkers rond om hem heen wekt voortdurend de indruk dat het project Kulturele Haadstêd 2018 op stoom ligt. De heer Keizer heeft ook een eigen budget. Niet gering, het gaat om miljoenen. Hoe de heer Keizer dat besteedt, weet niemand. Er zijn geen procedures. Iedereen zwijgt, want de heer Keizer is de baas. Wie betaalt, bepaalt, no.
Bovendien zitten de Friese media tot hun oren in het project Kulturele Haadstêd 2018 van de heer Keizer. Omrop Fryslân kijkt wel uit om kritiek te leveren, want ze werken zelf volop mee en krijgen daar ook geld voor. Kritische journalistiek van omroepmedewerkers wordt dan ook niet op prijs gesteld. Ook geen kritische stukjes in de aparte LC–bijlage, die onlangs huis aan huis in Friesland zou worden verspreid. Ik heb wekenlang uitgekeken naar die bijlage, maar hij is niet bij mij in de bus gevallen. Van de week hoorde ik, dat hij bij tachtig procent van de inwoners van Friesland niet in de bus is gevallen. Het bureau van de heer Keizer was namelijk zo dom geweest om de bijlage te laten verspreiden als reclame-drukwerk. Als gevolg zitten ze nu op het bureau van de heer Keizer nog altijd met zo’n 400.000 LC-bijlagen opgescheept, die uit arren moede maar bij bibliotheken en bejaardentehuizen worden gedropt. Blunder, mijnheer Keizer! Waar blijft de evaluatie?
Waar gaat dat geld van de heer Keizer eigenlijk allemaal naar toe? Nou, naar Museum Belvedère bijvoorbeeld. Daar mogen ze een nieuwe vleugel gaan bouwen op kosten van de heer Keizer. Dat gaat zo maar langs alles heen. De politiek vergadert er niet over. De krant schrijft er niet over. De Omrop laat er niets over zien. Hoe stiller, hoe better, no. Het bureau van de heer Keizer is een nieuwe quango. Een quango is een ‘quasi autonome, gouvernementele organisatie.’ Als je als politicus wat wilt bereiken buiten alle democratische en politieke procedures om, dan roep je een quango in het leven. De quanqo van de heer Keizer is oncontroleerbaar. Hij alleen weet wat de quango doet en de gedeputeerde van cultuur natuurlijk. Voor de rest is iedereen bang dat hij buiten de prijzen valt in deze schimmige tombola.
Ondertussen gaat het niet goed met cultureel Friesland. Onlangs bereikte mij het bericht dat de manifestatie Noorderlicht voor 2012 in Leeuwarden geen waardig onderkomen heeft. De directeur van het Fries Museum heeft de gebruikelijke thuishaven van deze fotomanifestatie in dat cruciale jaar op slot gedaan. Noorderlicht zou kunnen uitwijken naar het dan leegstaande pand van het tijdelijke Provinciehuis aan de Sneekertrekweg. Maar dat zou een blamage zijn voor zo’n prestigieuze manifestatie met internationale uitstraling. Als gevolg hiervan zal de ‘festivalstad Leeuwarden’ voortaan geen onderdak meer kunnen bieden aan de manifestatie Noorderlicht. Met 2018 in het vooruitzicht is dat natuurlijk te gek voor woorden. Weet de heer Keizer dat eigenlijk wel? Of vindt de heer Keizer die hele Noorderlicht-manifestatie eigenlijk maar elitaire onzin die niets met de ‘Fryske mienskip’ van doen heeft?
Hoe kan de Gemeente Leeuwarden ooit als trekker gaan fungeren in de competitie om Friesland als regio culturele hoofdstad te laten worden, als de wethouder cultuur van Leeuwarden nauwelijks door een deur kan met gedeputeerde van cultuur van de Provincie. Isabelle en Jannewietske zijn geen hartsvriendinnen, dat weet ondertussen iedereen die in deze contreien iets met cultuur van doen heeft. Anders was die huisvesting van Parnas natuurlijk allang geregeld door wat ruimte te creëren in de vrijwel altijd leegstaande Blauwe Doos van het Huis van de Amateurkunst. Op het Stadskantoor in Leeuwarden nemen ze de plannen van de Provincie voor 2018 totaal niet serieus. En terecht. Het is gewoon luchtfietserij, met de heer Keizer als vliegende Hollander. Maar de Keizer heeft geen kleren aan. Hij staat in zijn blote kont. Wanneer wordt cultureel Friesland nu eindelijk toch eens wakker? Ik heb het al eens eerder gezegd en herhaal het nog maar eens keer: Kulturele Haadstêd 2018 is een grof schandaal. Cultureel Friesland, let op uw zaak!