De afloop was verwarrend vandaag bij de vergadering van de Statencommissie. Was het CDA nu wel of niet akkoord?  Mevrouw Reitsma-Hazelhoff gedroeg zich als een echte CDA-er: ze boog niet naar links en ze boog niet naar rechts.  Eigenlijk had ze met haar fiat voor de 1.2 miljoen, die gedeputeerde Jannewietske de Vries vroeg, tot volgend maart jaar willen wachten, als duidelijk wordt of de Gemeenteraad van Leeuwarden groen licht geeft. Maar Jannewietske speelde hoog spel. Ze zei dat het project alleen verder kon bij een positief besluit zonder voorbehoud. Het CDA had straks bij de Statenvergadering op 21 december nog een amendement willen indienen, waarbij voorgesteld werd alleen een klein deel van het bedrag uit te trekken in afwachting van het besluit van de Gemeente.

Na de ferme uitspraak van Jannewietske, werd duidelijk dat het CDA de stekker eruit zou trekken als ze alleen voor het volle pond moet gaan.  Maar – en daar zat het venijn in het staartje- er zou nog overleg worden gepleegd met de fractie. Met andere woorden, achter de schermen kon er nog koehandel worden gepleegd. Voor wat hoort wat, niet waar. Daarmee hangt het lot van Jannewietske aan een zijden draadje. Want al bleef ze uitdrukkelijk ontkennen dat ze binnen haar fractie niet met de portefeuille had gezwaaid om haar zin door te drijven, duidelijk werd dat er voor haar weinig  toekomst meer is na een vroegtijdig fiasco van Fryslân 2018.

Voor de rest werd pijnlijk duidelijk hoe weinig er tot nog toe gebeurd is in de twee jaar dat aan het project wordt gewerkt.  Het is nog steeds  niet duidelijk waarom Friesland dit eigenlijk wil.  Volgens burgemeester Fred Crone, die een van de insprekers was, gaat het project helemaal niet over cultuur. ‘Cultuur is niet mijn ding,’ durfde hij zelfs te beweren. Het zou gaan om een leerproces hoe je als regio omgaat met de moderniteit met behoud van eigen wortels. Maar volgens Jannewietske de Vries is cultuur wel degelijk de kapstok waar het project aan hangt. Hoe moet die cultuur dan worden ingevuld? In de fraai gedrukte folder die Henk Keizer voorafgaande aan de vergadering liet ronddelen (te laat natuurlijk want dat kon niemand zo gauw meer lezen) werd geen enkel project genoemd dat tot de verbeelding spreekt.

Als Statenleden ernaar vroegen, dan werd er gewezen op het nieuwe Fries Museum en de Slachtemarathon, kortom dingen die toch al op stapel staan. In 2013 volgt nog een grote publieksmanifestatie als opvolger van het inmiddels opgedoekte Frysk Festival. Nou dan mag je wel opschieten, dacht ik nog. Het is nog niet eens duidelijke wie dat moet organiseren, laat staan wat het moet worden. Er zijn fouten gemaakt, zo gaf de gedeputeerde toe, maar dat is eigen aan een fase van pionieren. Zo zal Henk Keizer in de nabije toekomst niet meer ongecontroleerd links en rechts subsidies mogen verstrekken zonder dat de politiek inzage krijgt in de gang van zaken of de mogelijkheid van een beroepsprocedure.  Het verstrekken van subsidies is een taak van de overheid en niet van een tijdelijk aangestelde flierefluiter die in de provincie voor Sinterklaas gaat spelen. Zo zei ze het natuurlijk niet, maar het kwam er wel op neer.

Na afloop sprak ik nog even met Klaas Sietse Spoelstra. Hoe is het toch mogelijk, vroeg ik hem, dat jullie nog steeds niet weten waar het over moet gaan? Zo’n bidbook, dat had toch allang in concept klaar moeten zijn? Je zet tien creatieve mensen op een achternamiddag bij elkaar en je hebt zo een paar schitterende ideeën. Je zult toch eerst ideeën moeten hebben, waar de mensen warm voor lopen, voordat je de boer opgaat en alle 419 dorpen van Friesland laat meepraten. Dat is de wereld op de kop, een zoektocht naar het waarom, terwijl je dat van tevoren toch heel makkelijk kon bedenken. Waar is de flow? Waar is het magisch moment? Daarvoor heb je talent nodig, een charismatisch artistiek leider, maar geen eindeloos ouwehoeren en vergaderen met zijn allen. Kunstenaars, schrijvers, dichters, film- en theatermakers weten heel goed wat Friesland zo bijzonder maakt, maar die ideeën zie je niet. Klaas Sietse keek wat meewarig voor zich uit. Hij zou zo graag willen dat iedereen meedeed, zei hij, ook mensen zoals ik. Ik kreeg de indruk dat het hem echt aan zijn hart ging, maar de taal die hij uitsloeg was toch vooral vergadertaal.

Ook architect Rein Hofstra was een van de insprekers vooraf. in 2000 was hij nog een van de sponsors van de Slachtebrug die hij gratis ontworpen heeft. Maar nu deed hij niet mee. Fryslân 2018 deed hem teveel aan Fryslân 500 denken. Participatie van onderop kun je niet van bovenaf organiseren. Zo simpel is het. Dat is de grote misvatting die aan de basis ligt van dit hele gebeuren. Mensen willen best enthousiast worden, maar je moet ze eerst wel laten weten waarvoor dat dan is. ‘Friesland krijgt de kans om zichzelf uit te vinden, zei Jannewietske de Vries nog. Maar als in twee jaar nog niet duidelijk is waarom, dan zal die zoektocht ook na zeven jaar nog geen konijn uit de hoge hoed toveren. Nee, dit komt niet goed, dat werd vandaag wel duidelijk. Het treurige is dat het project waarschijnlijk nog even blijft doormodderen, want het CDA zal zich wel weer laten omkopen.

Ik heb het al eerder gezegd, het is een grof schandaal dat de overheid geld over de balk gooit, terwijl er bezuinigd moet worden op cultuur. Voor Leeuwarden geldt dat zelfs in verhoogde mate. Zonder met zijn ogen te knipperen liet Ferd Crone weten dat Leeuwarden volgend jaar 14 miljoen moet bezuinigen. ‘Maar…’ zo liet hij geruststellend weten: ‘We hebben een buffer van 7 miljoen, waar we ook de eventuele stijgende kosten voor armoedebestrijding uit moeten financieren. ‘Het wordt dus voor de Gemeenteraad  kiezen of delen: de voedselbank of Culturele hoofdstad. Ga d’r maar aan staan. En dat met een burgemeester voor wie cultuur niet ‘zijn ding’ is.