Het was wat je noemt een dodenmars gisteren onder de koepel van de Friesland Bank in Leeuwarden. Honderden mensen waren afgekomen op wat wel eens de laatste expositie zou kunnen zijn in dit voormalig Walhalla van Jort Kelder. Van Eddy Sikma vernam ik dat deze tentoonstelling van Ids Willemsma inderdaad de zwanenzang is. Het geld […]
‘De fantasieën die toentertijd tot mij kwamen, schreef ik eerst in het Zwarte Boek, later nam ik ze over in het Rode Boek, dat ik ook met afbeeldingen verluchtte. Dit laatste bevat het merendeel van mijn Man dala-tekeningen. Ik heb een vergeefse poging tot een esthetiserende uit werking in het Rode Boek ondernomen, doch deze nooit tot […]
‘Reve was, nadat hij van het communisme af was, ideologisch stuurloos. Hij zocht naar regie, via denkers en psychiaters, maar vooral via magische krachten in hemzelf; dromen, religieuze ervaringen en min of meer buiten hemzelf) zijn horoscoop. Reve’s katholicisme was de bedding waarin zijn ideeën in een traditie gevoegd konden worden en waarin zijn […]
‘In verband met Reve’s moederbeeld kwam ook zijn katholicisme aan de orde. Volgens Reve was zijn religiositeit ‘deels echt’ en ‘deels een tour je force’. Zijn toetreding tot de katholieke kerk was waardevol geweest omdat hij zich daardoor staande had kunnen houden. Hoewel hij zelf elders wel eens anders beweerde, was het niet een kwestie […]
‘Een kind kan hier volgens mij de was doen’ zo schreef Reve in 1977 in Elsevier, ‘maar in een tijdperk van voortschrijdende ver-aping en symboolblindheid schijnt men niets meer op andere wijze dan letterlijk te kunnen begrijpen. (Als ik van een geliefde dode de hoop uitspreek, dat die zich ‘onder Gods vleugels’ moge bevinden, beschuldigt […]
Bovenaan, van rechts naar links: WIM JORDANS, JAN KNIESMEIER, KEES VAN ROOIJEN (uit Uithoorn), LEONARD VAN OUDHEUSDEN, links voor hem: LEO REUSER, en rechts vóór Leonard: MICHEL DE LANGE, tussen beiden: EUGÉNE VAN DER KAMP, en dan, naast PATER BREMER S.J. : ROB GOORHUIS. Voor de balustrade: GEORGE MAISSANT, MIKE MAN, en dan de jongen […]
In zijn dissertatie over de bekeringsteksten van Gabriel Marcel en Gerard Reve definieert Hans van Stralen het fenomeen bekering als ‘de discursieve overgang van het individu naar een (andere) religieuze “taalfamilie”, die een zekere discontinuïteit in zijn existentie impliceert, met name doordat er sprake is van een hernieuwd contact met God.’ Waar het woord ‘God’ […]
Plaats van handeling is een kasteel dat wordt bewoond door een zekere Alice, een aantrekkelijke vrouw die wordt bijgestaan door haar advocaat en haar butler. Alice schenkt haar vermogen aan de rooms-katholieke Kerk. De advocaat bezoekt een kardinaal om deze zaak te regelen. Besloten wordt dat de secretaris van de kardinaal, een zekere Julian, […]
De eerste vier maanden van 1966 verbleef ik in de Sint- Willbrordusstichting in Heiloo. Ik had stenen in de lucht gegooid en kennelijk de zon geraakt. Die zon was op drift en mijn gedachten konden vliegen. Ik zag alles, wist alles en had geen enkele twijfel meer. Die storm van de zon behoort tot […]
Veel mensen blijven hun leven lang van de boeken houden die zelf lazen in die kwetsbare leeftijdsfase tussen hun vijftiende en twintigste jaar. In die onzekere periode van hun bestaan werden ze gefascineerd door de gevaarlijke geheimzinnigheid die vooral pubers boeit. De drang om te gaan zwerven is eigen aan de puberteit, op reis […]
Eind jaren vijftig was de televisieserie Morgen gebeurt het te zien. Elke woensdagmiddag was het raak. Omdat wij thuis al vroeg een tv-toestel hadden – een Erres van oom Fonger die een electricteitszaak had in Sint Nicolaasga – bleven vriendjes van school vaak bij mij thuis kijken. Het verhaal werd elke week spannender. Ton Lensink […]
In februari 1966 verscheen Nader tot U. Kort daarop stelde Ir. C.N. van Dis schriftelijke vragen aan de ministers Samkalden (Justitie) en Vrolijk (CRM) de inmiddels beroemde passage van de ezel geen smalende godslastering was in de zin der wet. Twee weken later, op 10 maart 1966, brachten verscheidene mensen, onder wie enkele provo’s, […]
Gerard Reve had een fabelachtig geheugen. Elk detail uit zijn eigen verleden, hoe minuscuul en ogenschijnlijk zinloos, leek van waarde te zijn. Niet alleen zijn slechte jeugd was een goudmijn voor het schrijven, maar vooral de ook de gave van dat bijna fotografische geheugen, waarin al die voor het oog zinloze feiten bewaard waren […]
Gisteren werd ik gebeld door Kirsten van Santen van de Leeuwarder Courant. Aanleiding was een Zweeds onderzoek dat had aangetoond dat schizofrenie relatief veel voorkomt onder beeldende kunstenaars. Of ik daar iets van wist. Kirsten had Tegen de tijdgeest, terugzien op een psychose gelezen en dacht dat ik daar wel iets zinnigs over te melden had. […]
‘De wereld bezit reeds lang de droom van een tijd, waarvan zij nog slechts het bewustzijn behoeft te bezitten om hem werkelijk te leven.’ Dat schreef Guy Debord in 1967 in zijn boek La societé du spectacle. Wat Debord zag naderen was het beslissend moment, de kairos, het revolutionaire momentum, waarin de loop van […]
Het Jan Willem Roskam Huis in Nunspeet is afgebroken. Op deze locatie verrees Hotel De Sparrenhorst
In de zomer van 1965 ben ik in Avila geweest, samen met mijn ouders. We hadden de middeleeuwse muren van de stad bewonderd en even rondgelopen in het oude centrum. Bovenstaande foto heb ik toen zelf genomen. Het is een kleurendia die ik onlangs heb gedigitaliseerd. Ik was zestien, een jongen nog. Zo’n honderd kilometer […]
‘Het vonkje van het Tweede Vaticaans Concilie is gedoofd. Er voltrekt zich een ramp in de rooms-katholieke kerk, in Europa en Amerika. De kerk als instituut doet moeite om zich overeind te houden, maar kan de krimp niet bijhouden. Al die kerkgebouwen die leeg komen te staan. Het is het Avondland. Er is sprake van […]
Als ik ooit nog eens word uitgenodigd voor Zomergasten – wat ik niet waarschijnlijk acht – dan is één ding zeker. Mijn keuze voor de nachtfilm is Le Samourai van Melville. Wie die film ziet krijgt onherroepelijk heimwee naar Parijs. Maar dat is dan wel het Parijs van zijn eigen herinneringen, waarmee de beelden in de […]
Op 11 oktober 1962 – vandaag exact 50 jaar geleden – begon in Rome het Tweede Vaticaans Concilie. Ik was toen 14 jaar oud en zat in de derde klas van het gymnasium op het Sint- Ignatius College in Amsterdam. Ik kan me de live-uitzending van de openingsplechtigheid nog goed herinneren. De dag daarop werd […]
‘As âld Pastoar fan Bakhúzen haw ik de Mousen tige heech. Ferskate haw ik dope, trouwe en begrave meien. Derby faak de Mous famylelegende, fan de drege reis ut Poalen nei Fryslân, neist de Bibel lein. Ik kin harren as warbere technisy en fabrieksdirekteuren, fromme Paters, werûnder ferneamde missionarissen, hillige susters en betûfde tsjerkebestjoerders, as […]
De val (1956) van Albert Camus gaat over de vraag hoe om te gaan met schuld en boete als God niet meer bestaat. In de roman zitten tal van cryptische verwijzingen naar het katholicisme. Niet alleen naar de schuld van de paus in de Tweede Wereldoorlog komt aan de orde, maar ook naar de onmogelijkheid […]
In navolging van de psychiater Rümke gebruikte Gerard Reve het woord ‘symboolblindheid’, niet alleen om het onvermogen aan te duiden van de orthodoxe christenen die zijn religieuze symboliek godslasterlijk vonden, maar ook de verblinding te verketteren van de progressieve katholieken die met hun extreme moderniseringsdrang doorschoten in een wereldse religie die geen religie meer was. […]