In mei j.l. was ik in Pécs, een mooie stad in het zuiden van Hongarije, bijna aan de grens van Kroatië. In 2010 was Pécs Culturele Hoofdstad van Europa. Deze stad is min of meer vergelijkbaar met Leeuwarden. Qua inwoneraantal is Pécs wat groter: 158.942, tegenover Leeuwarden: 95.32, maar de schaal van de binnenstad is heel vergelijkbaar. Pécs heeft net als Leeuwarden een hele mooie historische binnenstad, met veel fraaie gebouwen en pleinen. Er is een prachtig keramiekmuseum van het wereldberoemde Zsolnay porselein. Niet zo groot als het Princessehof, maar wel heel bijzonder.

Verder staat hier een van de oudste moskeeën van Europa, die herinnert aan de Ottomaanse tijd. Er is een heel leuk museum van moderne kunst, dat een fraaie collectie heeft van Hongaarse kunst uit de twintigste eeuw. Er is prachtige, neo-romaanse dom, die mij deed denken aan een vergrote versie van de Jacob Obrecht-kerk in Amsterdam. Er zijn heerlijke wijnkelders en is er een heel leuk museum van Victor Vasarely, die in Pécs is geboren. Je zou Vasarely de Hongaarse M.C. Escher kunnen noemen. Soms komt hun werk heel dicht bij elkaar.

Pécs is een mooie en verzorgde stad. Zo te zien heeft de uitverkiezing tot Culturele Hoofdstad een gunstige uitwerking gehad, niet alleen op het aanzien van de stad. maar ook op de economie. Er is een levendig toerisme en je waant je soms even in West-Europa, los van de sombere ‘post-oostblok-sfeer’ die je elders in Hongarije vaak tegenkomt. Kortom, er is genoeg reden om Pécs als rolmodel te nemen als het gaat om de ambities van Leeuwarden om culturele hoofdstad van Europa te worden. Toch is in de aanloop weinig verwezen naar Pécs. Men verwees eerder naar Liverpool en andere grote Europese steden, terwijl die qua schaal behoorlijk verschillen met Leeuwarden. Men ging met een karavaan van bussen naar het het Duitse Essen in het Ruhrgebied, dat evena;s Pécs in 2010 de Culturele Hoofdstad was. Maar wat vond men daar in Essen? Niks noppes nada. In Pécs was het geheim van de smid te vinden, in die levendige universiteitsstad met mediterrane trekjes.

Er is nog iets, en dat is de geometrie. Die kom je in Pécs overal tegen, niet alleen in het werk van Vasarely, maar ook in de islamitische decoraties van de moskeeën. Deze geometrische kunst was ook een belangrijk thema in het programma van Pécs als Culturele Hoofdstad. In 2010 werd in Pécs ook het Internationale Bridges-congres gehouden, met tal van tentoonstellingen over de relatie tussen beeldende kunst en wiskunde. Een dergelijke manifestatie is in 2008 in Leeuwarden georganiseerd. Ook toen was er een internationaal congres, met vele tentoonstellingen, zowel in Leeuwarden zelf als in allerlei kerkjes in de omgeving van de stad. Er werd een prijsvraag georganiseerd voor de toegangspoorten van Friesland. En op verzoek van Cor Wetting van Bureau Sprezzatura, die de artistiek leider van deze Bridges-manifestatie, schreef ik het essay Tussen heimwee en verandering.

Het is wonderlijk dat van deze overeenkomst tussen Pécs en Leeuwarden weinig is terug te vinden in het bidbook van Leeuwarden CH 2018. Ook Leeuwarden heeft veel met wiskunde en geometrie. Niet alleen als geboortestad van M.C. Escher en door het Princessehof – met zijn grote collecties islamitische tegels, in hetzelfde gebouw nota bene waar Escher geboren is –  maar ook door de Leeuwarder Hans Vredeman de Vries, die al in de 16de eeuw in heel Europa naam heeft verworven. In 2000 schreef ik  – wederom op verzoek van Cor Wetting – een verhaal over Escher en Vredeman de Vries, dat eerder ook op dit weblog verscheen (zie: Vertigo op de Oldehove). Ik vraag me af of Rudi Weser en Oeds Westerhof ooit in Pécs zijn geweest om bij de organisatoren daar hun licht op te steken.  Zo niet, dan is dat een gemiste kans. Op 7 september a.s. weten we definitief of die omissie Leeuwarden fataal is geworden. Dan zal – vrees ik – helaas blijken, dat een giftige cocktail van chauvinisme, verkapt nationalisme en een ranzig ‘mienskip-gevoel’ de ambities van Leeuwarden om Culturele Hoofdstad van Europa te worden te lang in de weg heeft gezeten.

Zie ook: De regio is hot.