De Watergraafsmeer, waar ik geboren ben, is een van de oudste polders van Nederland. In 1629 werd het Diemermeer aan de oostzijde van Amsterdam ingepolderd. Zodoende kwam er een gebied van circa 600 hectare land droog te liggen op vier meter onder NAP. In 1651 deed een zware storm bij volle maan en springvloed de dijken van de polder bezwijken zodat men weer opnieuw kon beginnen. Maar van begin af aan was deze polder een geliefd buitengebied voor de welgestelde Amsterdammers in de zeventiende eeuw die hun vermogen hadden verdiend bij de VOC. Rembrandt zwierf hier rond en maakte etsen van het uitzicht vanaf de dijk. Er ontstonden verschillende buitenplaatsen of lusthoven. In totaal werden er in die tijd in de Watergraafsmeer tachtig nieuwe buitenhuizen gebouwd. De meeste daarvan zijn inmiddels gesloopt. Maar Huize Frankendael is een van de oudste buitenverblijven die nog overeind staat. Het is een zeventiende-eeuws landhuis aan de Middenweg met een mooie tuin erbij. De rijke geschiedenis van Huize Frankendael is te lezen op de site van de Gemeente Amsterdam.
Het is 1 maart 1974. Ik ben net getrouwd, een uur geleden wel te verstaan, in het stadhuis van Diemen. De fotograaf vond het wel een leuk idee om even naar Huize Frankendael te gaan. Zo kon het gebeuren dat ik in een mallotige houding voor de eeuwigheid werd stilgezet in de tijd. Even later zouden we ook nog voor de kerk trouwen in de Martelaren van Gorkum, op het Linneaushof om de hoek. Het zou een echte beatmis worden, met onder meer I want you van Bob Dylan. Huize Frankendael verkeerde destijds in een abominabele staat. De tuinbeelden lagen er in brokstukken bij. Tegenwoordig is alles keurig gerestaureerd. Iets te keurig misschien. Heel wat bomen zijn inmiddels gekapt en zelfs de reigers zijn vertrokken, die hier altijd hun nesten hadden. Eergisteren zijn we er nog weer eens geweest, want mijn nicht Fieke werd hier in de echt verbonden. Er is tegenwoordig een restaurant – Restaurant Merkelbach – dat zelfs naam heeft gemaakt in het buitenland. Merkelbach was in de vroege jaren zestig een van de laatste bewoners van Huize Frankendael. Hij was stadsarchitect van Amsterdam en bouwde onder meer het voormalige GAK-gebouw in Amsterdam-West.
1 maart 1974 20 september 2013
Zo moest ik gisteren op een bruiloft terugdenken aan mijn eigen trouwdag. Op 1 maart volgend jaar is het veertig jaar geleden dat ik zelf getrouwd ben. Menig Amsterdammer liet in die tijd zijn trouwfoto’s maken in de tuin van Huize Frankendael. Het was een rustieke plek, romantisch door de sfeer van verval, melancholie en de geur van een voorbije tijd. Dat soort romantiek is nu verdwenen om plaats te maken voor een ander decor. Even onecht wellicht als de melancholie van de jaren zeventig. Vooraf hebben we nog even aan de overkant van de Middenweg op het terras gezeten van het voormalige Café Nieuw-Rozenburgh, waarover ik onlangs schreef in mijn blog Een Middenwegwind. De WC was in veertig jaar niets veranderd. Ik heb er met veel genoegen een grandioze drol neergelegd. Eigenlijk, zo bedacht ik bij mezelf, moet je niet te vaak terugkeren naar de plekken van je jeugd. In nostalgie kun je niet wonen, zeg ik altijd maar. De plaats klopt nog, maar de tijd niet meer. De tijd vliegt en is onherroepelijk. Terug in deze buurt, waar ik ben opgegroeid, is het alsof ik in een andere laag van de tijd ben beland. De mensen zien er anders uit. Ze gedragen zich anders. De Watergraafsmeer is de Watergraafsmeer niet meer.