Paus Franciscus staat open voor een bezoek aan Nederland. Dat heeft hij in een interview met de Nederlandse daklozenkrant laten weten. Eerst moet hij nog wel even uitgenodigd worden door het Nederlandse bisschoppen. Je zou zeggen, een kleine moeite, maar dat schijnt een onoverkomelijk probleem te zijn. Eergisteren zag ik in Nieuwsuur hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest uitleggen waarom dat zo is. De bisschoppen zouden bang zijn dat de paus ongemakkelijke dingen zou gaan zeggen over vluchtelingen en zo.

Onze bisschoppen, zo zei Van der Geest, zijn zeer gesteld op hun eigen comfortzone. Ook zou er te weinig geld en organisatievermogen beschikbaar zijn. Een treurige boel, als je het zo hoort. Het zou me niet verbazen als deze paus gewoon te progressief is voor onze benauwde bisschoppen. Voor je het weet gaat de heilige vader bij aankomst iets nieuws zeggen over homo’s. Of hij begint opeens de daklozenkrant te verkopen op de Maliebaan. In de ogen van onze bisschoppen moet deze paus een hele enge man zijn.

De laatste pausbezoek aan Nederland is al weer dertig jaar geleden. Dat was in 1985, toen paus Johannes Paulus II de Nederlandse grond kwam kussen. Daarvoor heeft alleen in de elfde eeuw een bisschop van Rome Nederland bezocht. Dat was paus Leo IX die uit de Elzas afkomstig was. Maar we hebben natuurlijk wel een eigen paus gehad: Adrianus VI, die in Utrecht is geboren en die in het begin van de zestiende eeuw de laatste niet-Italiaanse paus is geweest tot aan de keuze van de eerste Slavische paus in oktober 1978. Toen paus Johannes Paulus II op 11 mei 1985 voet op onze bodem zette heeft hij dit alles nog even gememoreerd.

Vorig jaar heeft kardinaal Wim Eijk heeft een bezoek van paus Franciscus aan Nederland nog tegengehouden. De reden was dat men vreesde voor en gebrek aan belangstelling. In het Vaticaan zou het seculiere Nederland zijn opgegeven. Er valt geen eer meer aan te behalen, zo redeneerde Eijk. In 2013 had bisschop Punt bij zijn collega-bisschoppen een plan voorgelegd voor een eendaags pausbezoek aan Amsterdam. Een openbare Mis in de ArenA zou deel uitmaken van het programma, zo’n beetje in de stijl van de begrafenis van André Hazes, maar dan met een pausmobiel die langzaam rondrijdt langs de tribunes. Maar vorig jaar heeft kardinaal Eijk laten weten, dat de Heilige Vader en hij in goed overleg hebben besloten dat het feest niet door kan gaan.

Het had er tot nog toe alle schijn van dat de Nederlandse bisschoppen naar buiten toe de gelederen gesloten wilden houden. Maar vorig jaar verklaarde de vermaarde Vaticaan-watcher Robert Lemm op Facebook dat wie de afgelopen 15 jaar de geschiedenis van bisschop Punt van Haarlem heeft gevolgd, weet dat er grote onenigheid heerst tussen de bisdommen van Haarlem en Utrecht, te beginnen met de nog altijd onopgeloste kwestie van de Vrouwe van alle Volkeren. Dat zou ook vorig jaar hebben meegespeeld. Een absurde redenering, lijkt mij. Maar je weet het maar nooit.

Hoe dan ook, door het onverhoopt niet doorgaan van het pausbezoek zal ons een fraai spektakel door de neus worden geboord. Ik had het wel willen zien wat paus Franciscus bij dit bliksembezoek aan Amsterdam nog meer op zijn programma had gehad. Een rondvaart door de grachten had best gekund, met onderweg een speciale gay-parade. Daarna een korte wandeling door de Haagse Schilderswijk, gevolgd door een bevlogen toespraak in het vluchtelingencentrum van Beverwijk. Deze charismatische en mediagenieke ‘mensen-paus’ is voor alles te porren, lijkt mij. Je moet hem alleen de ruimte geven.

Humor is ook best aan hem besteed, dus voor een beetje satire hoeft hij ook niet te worden afgeschermd. Voorafgaande aan het pausbezoek van 1985 was ‘Popie Jopie’ een populair item uit het komische programma Pisa, van Henk Spaan en Harry Vermeegen. Eigenlijk was dat een profetische satire, want een pausbezoek aan Nederland zou er nu ook in werkelijkheid waarschijnlijk exact zo uitzien. Het zou een mediaspektakel worden met een tegendraadse komediant in de hoofdrol. Popie Jopie is nu ‘Onze vriend in Rome’, als we de daklozenkrant mogen geloven. Het lachen is ons vergaan. Deze paus maakt van humor bloedstollende ernst.

Popie Jopie, 1985 ( foto ANP Archief)

Ondanks de geringe publieke belangstelling en wat kleine relletjes in Utrecht verliep het pausbezoek destijds redelijk op rolletjes. Geen relletjes, maar rolletjes, dat is ook wat ze in Rome graag zien. Maar er was één uitzondering. Tijdens een bijeenkomst van missionarissen en groepen die werkzaam waren op het gebied van missie en ontwikkelingshulp week Hedwig Wasser opeens af van haar tekst die vooraf door de kerkelijke autoriteiten was goedgekeurd.  Ze zei toen letterlijk het volgende:

‘Op persoonlijke titel wil ik toevoegen: Gaan wij op een geloofwaardige manier om met de bevrijdende boodschap van het Evangelie als er een opgestoken vinger 
gepredikt wordt in plaats van een toegestoken hand? Als er 
geen ruimte maar uitsluiting wordt aangezegd aan ongehuwd 
samenwonenden, gescheidenen, homoseksuelen, gehuwde 
priesters en.. vrouwen? Gaan we op een geloofwaardige 
manier om met het herderschap van Christus als bisschoppen 
boven ons tronen in plaats van met en te midden van ons op 
weg te zijn? De kerkelijke ontwikkelingen van de laatste tijd 
hebben velen van ons ertoe gedwongen uit kritische trouw en 
christelijke gehoorzaamheid kerkelijk ongehoorzaam te zijn. 
Maar wij zijn allen de kerk, een kerk geënt op de oudste christelijke gemeente, waarin liefde het hoogste gezag was, waarin 
mannen en vrouwen, gehuwden en ongehuwden een taak hadden, ook in het leiding geven.’

Die woorden sloegen destijds in als een bom. Voor herhaling moet worden gevreesd, zullen onze bisschoppen wellicht denken. ‘Zo’n brutale interruptie kunnen we ons niet meer permitteren.’ Ze zien het zwerk al drijven met dit ongeleid projectiel op de rots van Petrus. Deze bisschoppen beseffen echter niet, dat het gevaar nu van de andere kant zal komen. Van binnenuit, wel te verstaan. Als er bij een komend pausbezoek aan Nederland nog iemand van zijn tekst zal afwijken, dan zal het de paus zelf zijn, en niemand anders. De enige dissident in de kerk van Rome zit tegenwoordig op de troon. Dat wordt straks een mooie boel in de Jaarbeurshallen. Inderdaad, voor herhaling moet worden gevreesd.

In onderstaande uitzending van Andere Tijden volgt de passage over Hedwig Wasser na 9.25 minuut.