De aanvaarding van de dood is voor mij ver weg, terwijl het geloof leert de dood te aanvaarden. Maar ook het geloof is voor mij al lange tijd ver weg. Ik ben weer begonnen Camus te lezen, met wie ik ooit volwassen werd en door wie ik van mijn geloof afviel. Camus leert je het leven te aanvaarden zoals het is. Je moet geen sprong maken naar een geloof in een leven hierna. Maar is de weigering om daarin te geloven niet even absurd als het geloof zelf? Als de liefde voor het leven leidt tot een opstand tegen de dood, is dan het geloof in de liefde niet ook een vorm van geloof?

In La Peste van Camus komt een gesprek voor tussen een priester en een arts. Nadat dokter Rieux en de priester Paneloux aanwezig zijn geweest bij het sterfbed van een kind, dat aan de epidemie is bezweken, is dokter Rieux uitgevaren tegen pater Paneloux. Als deze hem later op een bankje in de stad ziet, vraagt hij: ‘Waarom moest u zo boos tegen mij spreken? Ook voor mij was deze aanblik niet te aanvaarden? Rieux antwoordt dan het volgende:

‘Dat is waar. Vergeef me. Maar mijn moeheid 
maakt me gek. En er zijn uren in deze stad, dat ik alleen nog mijn opstandigheid voel.’ ‘Dat begrijp ik,’ mompelde Paneloux. ‘Het verontwaardigt ons, omdat het onze maat te boven gaat. Maar misschien moeten wij houden van wat wij niet kunnen begrijpen.’ Rieux kwam met een schok overeind. Hij keek Paneloux aan met alle kracht en hartstocht waartoe hij in staat was en schudde zijn hoofd. ‘Nee, pater,’ zei hij. ‘Ik heb een ander idee van de liefde. 
En ik zal tot mijn dood weigeren te houden van deze schepping waarin kinderen worden gemarteld.’

Dat is de ultieme botsing tussen aanvaarding en opstandigheid. De priester Paneloux had geprobeerd een verklaring te vinden voor al het leed dat over de stad was gekomen. Hij kon heel goed preken en hoopte met zijn woorden de mensen nieuwe moed te geven door te wijzen op een toekomstig leven. Een mens kan het kwaad dat hem overkomt niet begrijpen en de dood al helemaal niet. Maar er is een God die ons de weg wijst naar aanvaarding en berusting. In de grote kathedraal van de stad hield Paneloux twee preken. De tweede preek is duidelijk anders dan de eerste. Ook Paneloux verandert door het aanhoudende lijden van de mensen waarvan hij getuige moet zijn.

In de eerste preek had Paneloux de pest nog afgeschilderd als een straf van God voor de zonden die door de mensen waren begaan. De pest zou hen de gelegenheid bieden om zich alsnog te bekeren. Het kwaad en de dood zouden daarmee zin en betekenis hebben. Maar daarmee had Paneloux het lijden en de dood teruggebracht tot een abstractie. Dokter Rieux kon dat niet. Hij had bij heel wat mensen aan het sterfbed gestaan en hun zien worstelen met hun laatste adem. Ziekte en leed kunnen een mens milder maken, maar wie met eigen ogen de ellende ziet die een naderende dood met zich mee kan brengen, zal het niet niet in zijn hoofd halen om hierin te berusten, laat staan hier een zin of betekenis aan te hechten.

Ook de priester Paneloux is uiteindelijk aanwezig bij de doodstrijd van een kind. De wereld die hij met zijn godsgeloof had opgebouwd stort dan ineen. Zolang hij het kwaad nog als een abstractie kon zien was alles nog te hanteren, maar met de verschrikking van dit sterfbed voor ogen lukt dat niet meer. De tweede preek van Paneloux gaat niet langer over de pest als een wrake Gods, maar over de onbevattelijkheid van het geloof. Het schandaal van de dood zal door de mens moeten worden aanvaard, ook al weigert het verstand om dit te doen.

Ook Paneloux komt tenslotte te overlijden als slachtoffer van de pest. Hij sterft na alle medische hulp te hebben geweigerd, wanhopig zich vastklampend aan een halsstarrig geloof waarin hij het vermogen miste om in opstand te komen. Zijn geloof zonder opstand was een geloof geweest zonder liefde. Geloof is onlosmakelijk verbonden met hoop. Maar de liefde is meer dan beide. Zij is onlosmakelijk verbonden met opstandigheid. Geloof of ongeloof, wat maakt het uit? De scheidslijn is de liefde die beide verbindt als de kustlijn tussen land en zee.