Archief voor januari, 2020
De islam en de droom der rede
‘Mohammed (571-632 nC), de stichter van de derde en waarschijnlijk laatste, semitische, monotheïstische godsdienst, heeft met zijn islam zowel de meest concretistische als ook de meest agressieve masculinistische godsdienstige projectie van deze drie in het leven geroepen. In korte tijd kreeg zijn simpele en extreem sekse-fascistische leer een ongelooflijke populariteit onder de mannen van de […]
Heilige boeken & de taal van het hart
Sinds jaren heb ik de Koran in mijn boekenkast staan. Ik heb dat ooit gekocht, ik geloof kort na 9/11, omdat ik destijds vond dat ik me maar eens wat meer in de islam moest gaan verdiepen. Ik kan niet zeggen dat ik de Koran nog dagelijks raadpleeg. De Bijbel trouwens ook niet. Het zijn […]
Hermans, Hegel & de feiten
‘Tien jaar na de dood van Hermans gaf Arnold Heumakers in een essay voor De Gids een intrigerende verklaring voor de alom geconstateerde afname in de kwaliteit van Hermans’ oeuvre ‘pakweg vanaf Nooit meer slapen uit 1966′: door de snelle secularisering van Nederland in de jaren zestig was Hermans zijn grootste tegenstander, de religie, kwijtgeraakt. […]
Seks en het wedergeboren lichaam
‘Voor de onrustbarende berichten in de kranten sloot Bertus zijn ogen niet en evenmin voor de ‘verderfelijkheden’ in Amsterdam tijdens vakanties. Op zondagochtend bekeek hij in het Rijksmuseum de naakten nadat hij door de Nes, de Warmoesstraat én de Wallen had gedwaald. Huiverend en de andere kant op kijkend was hij voorheen tijdens de Stille […]
Mysticus zonder God
“ Jaren geleden is door literatuurcritici en aan de universiteit werkzame neerlandici de indruk gewekt als zouden de Nederlandse letteren van de twintigste eeuw vrijgemaakt zijn, van religie wel te verstaan. Uitgesproken protestantse en katholieke auteurs krijgen in literatuurgeschiedenissen stelselmatig een plaatsje aan de periferie toegewezen. Gecanoniseerde ouevres werden zoveel mogelijk van een christelijke inslag […]
De wereld is een wonder
Achter de ruit O zorgeloos en prachtig Amsterdam — De ruit is in een aquarel herboren — En duiven vallen rond de Westertoren Als dwarrelende bloesem rond de stam. Een beiaardier, die aan het klokzeel kwam — “Lief Vaderland, vaarwel” klinkt me in de oren. Dan jubelen de negen engelenkoren, En storten schrijlings over Waag […]
What’s in a name?
Het is al weer lang geleden dat ik Freark van der Wal ontmoette bij een opening in het Fries Museum. Hij vertelde mij toen dat ik een boek van de Belgische filosoof Antoon van den Braembussche moest lezen, dat als titel had: ‘Denken over kunst, een kennismaking met de kunstfilosofie’. Daarbij het hem een passage […]
The deconstruction of time
Op dinsdag 8 april 1988 werd besloten om de Fryske Kultuerried op te heffen. Het zou nog drie jaar duren voor het echt zo ver was, maar dit was een onheilsdag. Black Tuesday, zo noemden we die dag destijds. Ik krabde eens achter mijn oren en dacht: ‘Weg wezen hier!’ Het solliciteren werd nu zowat een […]
Christendom en het morele kompas
‘Ik zeg zeer opzettelijk, dat de christelijke godsdienst, zoals ze is georganiseerd in haar kerken, de voornaamste vijand van de morele vooruitgang in de wereld is geweest en nog is. Ik geloof dat godsdienst in de eerste plaatst en in hoofdzaak is gebaseerd op vrees.’ Aldus verklaarde Bertrand Russell in 1927. Deze woorden spreken mij aan, […]
Vestdijk en Houellebecq
Weet je wat Jihad betekent? zo hoorde ik laatst. Het is een afkorting voor: Jij dood. Ik dood. Hij dood. Allemaal Dood. Zo kun je het ook bekijken. Het terrorisme van de fundamentalistische islam heeft iets doms. Maar geldt dat ook voor de islam zelf? ‘De domste religie, dat is de islam,’ zo verklaarde de […]
Vestdijk in Amsterdam
De Pilsener Club (De Engelse Reet) in de Begijnensteeg (Foto Beeldbank Stadsarchief Amsterdam) ‘Als dit universum in zijn uiterst complexe orde en precisie het resultaat van een blind toeval zou zijn, dan is dat net zo geloofwaardig als wanneer een drukkerij explodeert en alle druklettertjes weer op de grond terecht komen in de voltooide en […]
What’s another year?
Donderdag 14 januari 2021 Elke roman heeft een verhaalstructuur. Soms komt daar een verteller in voor, maar lang niet altijd. Die verteller kan iemand buiten het verhaal zijn, iemand die zich het verhaal herinnert omdat hij het zelf heeft meegemaakt, maar het kan ook één van de personages zijn in de roman. Soms verspringt de […]
Vestdijk en de minnaars van de wolken
‘Wanneer men afziet van grove uitspattingen en gewoonteprostitutie (tempelprostitutie), waarin deze sacrale promiscuïteit gemakkelijk ontaarden kan, is het immers het beleven van de liefde in gemeenschap, dat hier beslissend is geworden: men maakt elkaar gelukkig, men maakt zoveel mogelijk mensen gelukkig! Vooral rondom de sociaal-religieuze ideologieën, die in hoofdzaak op de gelijkheidsgedachte berusten, moet men […]
Schrijven om niet te hoeven leven
Het boek Afscheid van Simon werd geschreven door de weduwe van Vestdijk: Mieke Vestdijk-Van der Hoeven. Het zijn onderhoudend geschreven memoires die een goede aanvulling vormen op de Vestdijk-biografieën van Hans Visser en Wim Hazeu. Het exemplaar het boek dat ik zelf ooit kocht is gesigneerd is door the widow herself. Het boek beslaat voornamelijk de periode […]
Dichtung und Wahrheit
Hans Visser en Anne Wadman, Nieuwsblad van het Noorden, 5 november 1984 Alweer iets meer dan een jaar geleden, op zondag 30 december 2018, overleed op 80-jarige leeftijd Mieke Vestdijk-van der Hoeven, de weduwe van Simon Vestdijk. Mieke Vestdijk trouwde in 1965 met de veertig jaar oudere schrijver, die toen 67 jaar was. Vestdijk overleed […]
Inna Damman heeft nooit bestaan
‘Ik begreep opeens wat het betekende schrijver te zijn: Men leeft voortdurend naast zichzelf; neen, het is erger, men leeft – hoe moet ik mij uitdrukken – men leeft als het ware dwars door zichzelf heen, zoals dat standbeeld hier in de tuin met één been over zijn gewonde vriend heenstapt en zich niet meer […]
To bio or not to bio
‘Een biograaf, aldus Voltaire in Vestdijks roman, moet over bewijsplaatsen kunnen beschikken – zegslieden, als het kan documenten – , waarnaar te verwijzen is en die iedereen desgewenst kan raadplegen. ‘Of ik moet door redenering, door deductie, de waarschijnlijkheid van een feit zo hoog worden opgevoerd, dat geen redelijk mens nog naar een bewijzen vraagt. […]
De poëzie van een straatnaam
Van de week kocht in bij de Kringloopwinkel in Leeuwarden het boekje De Koningin van Plan- Zuid. Het gaat over de geschiedenis van de Beethovenstraat in Amsterdam. Deze mooie straat in het Amsterdamse stadsdeel Zuid was een onderdeel van het door Berlage in 1917 ontworpen Plan Zuid en heeft een tragische geschiedenis. Voor de oorlog kwamen […]
Tussen twee vuren
Simon Vestdijk en Fokke Sierksma ‘Hwat ik tige nijsgjirrich foun, in pear jier lyn kaem ik op ús téologysk ynstitút yn Leiden. Dêr sieten hwat professoren en studinten to thédrinken en op de iene of oare manier keam it petear mei de studinten yn dy rjochting. Ik sei: “Ik denk niet dat de naam Reitsum […]
De uiterste seconde
Teksten uit het verleden krijgen tegenwoordig voor mij vaak een andere betekenis. Soms geldt dat ook voor teksten die ik zelf heb geschreven. Dan lijkt het of het nu pas tot me doordringt wat ik destijds had willen zeggen. Dat geldt in hoge mate voor de onderstaande tekst, die begint met een filosofische dialoog uit […]
Losing my religion
Fokke Sierksma en Simon Vestdijk ‘As secularization in our Western society carries on, it appears that most people can live very well without religion. They do not suffer from it, let alone develop psychological disorders. Yet it is possible that the rapid surpassing of the religious worldview can cause a mental illness, whether or not accompanied […]