‘Om niet te sterven, moeten alle mishandelde kinderen de mishandeling, de ontbering en de verbijstering die ze hebben ondergaan volledig onderdrukken, omdat het organisme van het kind anders de omvang van de pijn niet zou kunnen verwerken. Alleen als volwassenen hebben ze andere mogelijkheden om met hun gevoelens om te gaan. Als ze geen gebruik […]
‘Als je kon reizen in de tijd, zou je baby Hitler dan vermoorden? 42 procent van de Amerikanen antwoordde positief op de vraag van The New York Times. De klassieke vraag houdt Amerika weer bezig sinds The New York Times eind oktober de kwestie had voorgelegd aan lezers en de resultaten in een grafiekje rondstuurde […]
In zijn boek Paniek in de polder polytiek en populisme in Nederland (2011) heeft Jos de Mul een hoofdstuk gewijd aan wat hij noemt ‘Radicale Romantiek’. Hij ziet daarin een probaat antwoord op de huidige crisis, dat wil zeggen: de ‘paniek in de polder’ die na het multiculturele drama in Nederland heeft aangediend. Nederland zou […]
‘Vreemd dat je niet de gewone mens in Adolf Hitler wilt zoeken.. Ik kan me herinneren dat tijdens de Nürnberg processen een rechter aan Julius Streicher vroeg: Waarom heb je nooit iets goed vertelt over de joden? Streicher haalde de schouders op: “Ik ben een antisemiet, en ik heb me als zodanig gedragen..” Het lijkt […]
In 2009 was ik heel even in de Oostenrijkse plaats Linz. De hele stad was afgezet omdat de Ronde van Italië die dag Linz zou aandoen. Ik heb het peloton nog even in een flits zien voorbijrijden, maar van de stad zelf heb ik niet veel gezien, terwijl er best heel wat te doen was, […]
Wat zijn de gevolgen als je – zoals Breton in zijn surrealistisch manifest heeft voorgeschreven – als schrijver of kunstenaar alles in je verbeelding toelaat om tot kunst te worden, zonder acht te slaan op ethische of esthetische belemmeringen. De surrealisten deden dat. Ze gingen de straat op om priesters te beledigen en om God […]
‘In de ontoeschietelijke maar indrukwekkende filmessays van Pasolini (De ketterse ervaring) wordt het idee uitgewerkt dat ons leven één lange, ongemonteerde camera-instelling is. Dit is een variatie op de sensatie die iedereen wel eens heeft: als dat je je plotseling in een film bevindt. Het idee van een blik die ons zonder aflaten volgt is […]
‘De nazi-wetgeving en de ideeën van Hitler komen terug in Europa via de Nederlandse euthanasiewetgeving en het debat over hoe zieke kinderen kunnen worden gedood’. Aldus verklaarde de Italiaanse minister Carlo Giovanardi in maart 2006 (zie: hier). De uitspraak wekte veel verontwaardiging in Nederland. Elke verwijzing naar het nazisme is nog steeds taboe in het […]
‘Waarom haatte Hitler de joden toch zo? Hoe vaak is mij deze vraag niet gesteld, zowel door leerlingen als door volwassenen. Als is het wel dertig jaar geleden, ik herinner me nog levendig dat een leerling van een eindexamenklas, gymnasium VI-A, me dit vroeg. Ik begaf me toen in een uiteenzetting over het Europese antisemitisme […]
Het verhaal gaat dat de Heerenveense pastoor Wibe de Jong, een broer van kardinaal Johannes de Jong (1885-1955), halverwege de jaren 1950 tijdens een catechismusles de vraag moest beantwoorden of Christus was verschenen aan paus Pius XII. Een krant had daarover bericht. Het was in de nadagen van zijn pausschap, dat liep van 1939-1958. […]
‘Het lichaam is binnen een dergelijk strafrecht gevangen in een systeem van ontzegging en dwang, van verplichtingen en verboden. Fysiek lijden en lichamelijke pijn zijn niet langer de belangrijkste elementen van de straf. De bestraffing is veranderd van een kunst van ondraaglijke pijnen in een economie van opgeschorte rechten. Indien de justitie het nog nodig […]
‘Laten we ons het volgende voorstellen: in een kelderwoning die uit twee stampvolle kamers bestaat, woont een arbeidersfamilie ( … ) Onder de vijf kinderen is een jongen van, laten we zeggen, drie jaar oud. Op deze leeftijd wordt een kind zich bewust van zijn indrukken. Bij begaafde mensen zijn zelfs nog op bejaarde leeftijd […]
‘Volgens een uitspraak van Baudelaire is het de truc van de duivel om ons wijs te maken dat hij niet bestaat. Dat dateert dan uit de zo beschaafde burgerlijke 19de eeuw. In de vorige eeuw werd het zijn tactiek als grote emancipator van de massa op te treden en Onze Lieve Heer voor te zijn.’ […]
“Klaarblijkelijk wordt er ook nog steeds, vanuit een bepaalde belanghebbende hoek, veel moeite gedaan om dwaalsporen en rookgordijnen te genereren teneinde de Protocollen voor eens en voor altijd naar het rijk der fabelen te verwijzen.” Aldus een van de passages uit het omstreden boek Hitlers diamanten dat onlangs door uitgeverij Aspekt uit de handel is genomen. […]
De fotograaf Helmut Newton (1920-2004) had een fascinatie voor het ideale naakte lichaam. Zijn foto’s roepen herinneringen op aan de nazi-esthetiek. Leni Riefenstahl was een inspiratiebron voor hem. De nazi-esthetiek is ook terug te vinden bij een hedendaags kunstenaars als Vanessa Beecroft in haar kritiek op de manipulatie van het vrouwbeeld in media en de […]
Er is een beroemde foto van Man Ray, Erotic-veiled, die een naakte, blanke vrouw te zien geeft achter het wiel van een grote etspers. De blanke huid van arm en handpalm draagt nadrukkelijk de sporen van gitzwarte drukinkt. De foto maakt de erotische huivering voor het vreemde van een zwart gekleurde huid als geen andere […]
Dankzij een kapper, die mij er ooit op wees dat de scheve haarinplant in mijn nek zijn oorzaak vindt in een ongewoon excentrische kruin, ken ik mijn achterhoofd haast beter dan mijn eigen gezicht. Ik weet dan ook vrijwel zeker dat ik mijzelf herken op een foto die ik onlangs aantrof in een boekje. Het […]
Dit zijn mijn ouders. Christina Hendrika Maria Sanders (1905-1989) en Durk Manus Mous (1897-1966). De foto is begin jaren dertig genomen. Ik heb geprobeerd na te gaan waar ze hier staan of oversteken. Het moet een benzinestation ergens in Voorburg zijn geweest, aan de rand van Den Haag waar ze toen woonden. Er staan auto’s, […]
De spectaculaire samenleving ‘Debord kritiseert de huidige maatschappij, maar levert geen enkele bijdrage tot een oplossing. In korte kernachtige uitspraken geeft hij een duidelijke analyse van de huidige stand van zaken van het materialisme en toont aan dat het proportioneel is toegenomen in vergelijking met de toestand ten tijde van Bergson.’ Met deze zin aan […]
Der weg aus dem Chaos Onlangs las ik een prachtig boek. Het is de dissertatie van Hestia Bavelaar over de Kroniek van Kunst en Kultuur. Dit bijna vergeten periodiek, dat van 1935 tot 1965 is verschenen, biedt een fraai panorama van het intellectuele klimaat en het denken over cultuur en beeldende kunst in Nederland voor […]
Toynbee en de ‘homo ludens’ In het overzicht van ‘geraadpleegde werken’, waarmee het boek Natuur uitschakelen, natuur inschakelen van Louis G. Le Roy besluit, staat het boek Een studie der geschiedenis’ van Arnold J. Toynbee wat eenzaam vermeld in een lange reeks van boeken op het terrein van biologie, plantkunde, ecologie en tuinarchitectuur. Wellicht geeft deze […]
Over tijd en tegencultuur bij Louis G. Le Roy Het begrip ‘tegencultuur’ komt bij Le Roy voor het eerst naar voren in zijn in 1973 verschenen boek Natuur uitschakelen, natuur inschakelen. Voor een goed begrip van wat Le Roy destijds met deze term ‘tegencultuur’’ bedoelde, is het misschien goed te beginnen met een wat lang […]
‘Geluk is een vreemd bezit. Wie het zoekt, vindt het niet, maar wie het niet zoekt, die heeft het. Wie dichtbij is, heeft geen toe gang, wie dwaalt, loopt vrij naar binnen. Wie het (eenmaal ge vonden) geluk wil genieten, ontdekt een leegte, de argeloze houdt het vast. Onze trouw beantwoordt het geluk met ontrouw, het komt […]
“Geachte toehoorders. Ik zit soms zwaar te denken over zonnen, zielen, hemelrijk. En eveneens verbijstert mij de uitslag Ajax-Elinkwijk. Waar ik mee wil zeggen, beste vrienden, dat ik mij helaas schuldig maak aan een menselijk euvel, de tweeslachtigheid. Is de tweeslachtigheid een onoverkomelijk euvel? Nee, wij mogen dit euvel zien als een vlucht-euvel, een vlucht-euvel […]
Met mijn vier zussen Mariet, Trees, Lucie en Cornelie, voor mijn ouderlijk huis aan de Johannes van der Waalsstraat 33 in Amsterdam, zomer 1954. ‘In het hoofdstuk over de herinnering van zijn in 1953 ver schenen dagboekfragmenten beschrijft Jean Cocteau wat hem overkwam toen hij als volwassene de straat inliep, waar zich een goed deel van […]
‘Gods troon is nog ongeschokt. Zijn wereld gaat haar gang maar. Af en toe glimlacht God even om de gewichtige heeren, die denken dat ze heel wat beteekenen. Nieuwe Titaantjes zijn al weer bezig kleine rotsblokken op te stapelen om ‘m van z’n verhevenheid te storten en dan de wereld eens naar hun zin in […]
Bovenstaande foto heb ik zelf genomen in januari 1965. Vijftig jaar geleden dus. Het was oorspronkelijk een kleurendia. Agfa, want dat merk filmrolletje kocht ik altijd, 21 DIN, 100 ASA. Onlangs heb ik de dia omgezet in een digitale versie middels een ingenieus apparaatje dat ik gekocht heb de Aldi. Wat je ziet zijn […]