Een van de belangrijkste intenties die Wouter Kusters had bij het schrijven van zijn boek Filosofie van de waanzin was om de intentie om de psychotische ervaring te verlossen uit zijn medisch jargon en als uitzonderlijke ervaring een herwaardering te geven. Met die intentie voor ogen zou ook Hitlers waanwereld uit het jargon van de […]
06 Amsterdam, januari 1972 Iets waarover we evenzeer moeten nadenken is de behoefte aan religie die in deze situatie opduikt. Een aanwijzing daarvoor zijn de eschatologische leenwoorden in het dreunende mediadiscours. Om de fenomenen te omschrijven grijpt men vooral in ed Amerikaanse media obsessief terug naar het woord Apocalyps. En spreekt men vaak expliciet over […]
Het eerste kenmerk is dat de geneeskunde, net als het kapitalisme, geen nood heeft aan een specifieke dogmatiek, maar zich beperkt tot het overnemen van begrippen uit de biologie. Anders dan de biologie zelf articuleert zij deze concepten echter op een gnostisch-manicheïstische manier. Ze ordent concepten volgens een overdreven dualistische oppositie. Aan de ene kant […]
Wat mij zorgen baart is niet alleen het heden, maar vooral ook de toekomst. Net zoals oorlogen ons een reeks onheilspellende technologieën hebben nagelaten, is het ook nu meer dan waarschijnlijk dat sommigen na deze gezondheidscrisis zullen proberen de experimenten voort te zetten die overheden nog niet hebben kunnen uitvoeren, universiteiten zullen gesloten worden voor […]
Wel speelde ik, zij het maar kort, met de gedachte het slachtoffer van een complot te zijn geworden, van een ontvoering, waarbij de vijandelijke geheime dienst mij een dure streek zou willen leveren door me ondanks mijn ijzeren wilskracht waardevolle geheimen te ontfutselen. Maar alleen al de technische vereisten voor het scheppen van een volkomen […]
‘Er is in de hele Nederlandse literatuur geen duisterder boek te vinden dan ‘De god Denkbaar Denkbaar de god’, of het moesten de werken van Bert Schierbeek zijn. Maar, terwijl men bij de eerste kennismaking met het boek van Hermans al het gevoel heeft dat de duisterheid gedeeltelijk de schuld is van de lezer, die […]
Een gevoel van vertwijfeling is de ervaring een verstoorde harmonie, een verbroken evenwicht en een gebroken eenheid. Het is een ingrijpende ervaring die teweeg werd gebracht door de snelle veranderingen van de moderniteit. Wat in de vorige eeuw gaandeweg duidelijk werd was de ontdekking welke gevolgen al deze veranderingen teweeg hadden gebracht in het bewustzijn […]
De generatie die de moed had getroond zich van God te ontdoen, staat en kerk omver te werpen, bleef onderdanig aan de Wetenschap. Maar binnen de wetenschap waar vrijheid zou moeten heersen was het geloof in het gezag of anders: ‘een kopje kleiner’. Deze woorden uit het boek Antibarbarus van August Strindberg citeert Paul Feyerabend […]
Gisteren was ik een dagje in Amsterdam en fietste ik samen met mijn dochter, schoonzoon en kleinzoon door de buurt waar ik ben opgegroeid. Zo kwamen we over de Middenweg. Ter hoogte van het punt waar vroeger de buurtbioscoop De BIO stond gaapte nu een groot gat in de gevel. In 1956 zag ik hier de […]
De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben heeft in zijn boek Homo sacer, de soevereine macht van het naakte leven (1995) het concentratiekamp het paradigma van de moderne tijd genoemd. In het oude Romeinse recht was de ‘homo sacer’ (de ‘heilige mens’) iemand die – zoals in het Romeinse recht – structureel van al zijn rechten was […]
‘Dus: er is een punt waar de complottheorieën de werkelijkheid raken. Dat is dat hyperkapitalisten een gevaar kunnen vormen voor de nationale staat. Toch zijn zij geen almachtige wereldheersers. Zij vormen evenmin als de Joodse Wijzen van Sion – die volgens de berichte ‘Protocollen’ de wereld bij de strot zouden grijpen – een kliek die […]
Leeuwarder Bos, gisterochtend ‘De schepping is een spectaculaire nachtmerrie die zich afspeelt op een planeet die honderden miljoenen jaren lang met het bloed van al zijn schepsels doordrenkt is. De nuchterste conclusie die we over wat er op deze planeet ongeveer drie miljard jaar lang eigenlijk is voorgevallen zouden kunnen trekken is dat die in […]
Ik moest nodig naar de kapper, bedacht ik me vorige week. Dit periodieke gebeuren is een noodzakelijk kwaad, waar ik me altijd met enige gelatenheid aan overgeef. Bij de stationskappen ben ik al jaren een vaste klant. ‘Hoe wilt u geknipt worden,’ luidde de obligate openingszet van de verplichte conversatie. Ik heb dan altijd de […]
De waan wordt niet veroorzaakt door een gebrek aan informatie, maar door een overload. Wat betekent dat? Het is niet een teveel aan input waardoor de geest ontspoort, maar door een gebrek aan samenhang in wat er op hem afkomt. Maar wat is dan het verband der dingen in wat er op hem afkomt? In […]
Robert Musil in Wenen gefotografeerd door August Sander ‘Robert Musil is but one of the many twentieth-century writers who have described the peculiar look of objects suddenly deprived of their usual functional meanings.’ Aldus Louis Sass in zijn boek Madness and Modernism. Ik las Musil’s De man zonder eigenschappen zo’n twintig jaar geleden in de […]
‘Het is niet de waarheid die iemand bezit, of verondersteld wordt te zijn, maar de oprechte moeite die hij zich getroost heeft om de waarheid te achterhalen wat iemands waarde bepaalt. Omdat niet het bezit, maar eerder het zoeken naar waarheid bepalend is voor de groeiende kracht van een mens, waaruit het naderen van de […]
In zijn beroemde Inleiding tot het Nieuwe Testament, die schatkamer van gegevens omtrent de structuur en met name het taaleigen van de heilige boeken, zet hij, een eerlijk man, op een van de eerste bladzijden als een axioom voorop: punt één, ‘Es gibt keine Wunder’. – De tweede keer, dat ik het boek, waar ik […]
Die maanden geleden bezocht ik de Scuola San Rocco in Venetië om daar de plafondschilderingen van Tintoretto te zien. Sinds 1972 was ik hier niet meer geweest. Opnieuw raakte ik diep onder de indruk van de duizelingwekkende ruimte die zich opende voor mijn ogen, een ruimte waar de hemelpoort wijd open leek te staan. Wat […]
De Romantiek bracht een nieuw soort kunstenaars voort, ziekelijke geesten, soms levend op de rand van de waanzin waar ook het genie werd gesitueerd. Een absolute vereenzelviging met de natuur bracht een drang aan het licht naar vernietiging en ontbinding, een duistere drift die in de tijd van de Verlichting aan de ketting was gelegd. […]
Ofschoon de hemel vol van wolken hing,Ik greep niet naar de vlucht van ’t vreemde dingDat met zijn schaduw langs mijn leven streek. Martinus Nijhoff, De Wolken De schrijver Luis Borges had zijn leven lang last van een terugkerende droom. Die droom ging over een dromer die zelf niet droomt, maar door een ander gedroomd […]
‘ Als de Grieken tirannen zijn, zijn de Duitsers voorbestemde slaven. Griekenland heeft de hele ontwikkeling van de moderne beschaving ingrijpend veranderd en heeft haar denken, haar normen, haar literaire vormen, haar beelden, haar visioenen en dromen overal waar ze bekend werd, opgelegd. Maar Duitsland is het ultieme voorbeeld van haar triomfantelijke spirituele tirannie. De […]
‘Volgens Adorno leven de metafysische categorieën geseculariseerd voort in wat men gewoonlijk de vraag naar de in van het leven ziet. Odo Marquard komt met een sceptische verdediging van de metafysica: de metafysica mag dan geen problemen oplossen, maar we hebben haar nodig om vragen naar de zin te kunnen stellen. Maar als de zin […]
Ingezonden tekst van Jan Gulmans (van hem is ook de titel van dit blog) Wie, zoals schrijver dezes, regelmatig de artikelen van Huub Mous leest, weet, dat hij een erudiet schrijver is, die sinds jaar en dag cultureel geïnteresseerden onledig houdt met doorgaans zeer lezenswaardige artikelen. ‘De meest spraakmakende intellectueel van Friesland’, in dergelijke termen […]
Gisterochtend 9.30 uur bij Weidum Van de week kreeg ik een mailtje van iemand met de vraag of ik belangstelling had voor een Mousbot. Dat zou een robot zijn die mijn dagelijkse blog schrijft. Hij had al mijn blogs in een computer gestopt en kon middels een neuraal netwerk nu nieuwe blogs van mij op […]
In het najaar van 1966 zag ik de film ‘Het gangstermeisje’. Het was een Nederlandse nouvelle vague film van Frans Weisz met Kitty Courbois in de hoofdrol. Het script was geïnspireerd op een boek van Remco Campert. Het verhaal was nogal ingewikkeld. Een jonge schrijver reisde naar de Frannse zuidkust, waar hij de rust hoopte […]
Een foto uit 1954. Een weiland dat verandert in een bouwterrein, heipalen op de voorgrond en aan de horizon huizen die al eerder zijn gebouwd, architectuur van voor de oorlog. Het is de oprukkende bebouwing aan de rand van Amsterdam in de tijd van de wederopbouw. Het geluid van de heimachines was in die jaren […]
Het was niet nieuw voor me toen ik dit onlangs las. Toch brengt het elke keer weer een schok teweeg als je leest dat het heelal aan het uitdoven is en er onherroepelijk – zij het in de zeer verre toekomst – een moment komt dat het heelal ophoudt te bestaan en de hittedood sterft. […]
