Dit ben ik in 1971. Met stropdas en lang haar… verdwaald in de tijd en in mezelf. Vannacht heb ik weer eens over die tijd gedroomd. Ik liep bij mijn oude psychiater, dr. A. F. C. Overing in Amsterdam. Hij is in 2012 overleden, 91 jaar oud. Dr. Overing, zoals ik hem gekend heb, was een rijzige man die pijp rookte. In veel opzichten een vaderlijk figuur. Hij deed me altijd wat aan Professor Higgins uit May Fair Lady denken, every inch a gentleman. Zijn spreekkamer was een halfduister vertrek met hoge boekenkasten in een groot huis, eerst in de De Lairessestraat en later aan de Sophiaan, aan rand van het Vondelpark.

Daar vonden die lange en tergend langzaam verlopende gesprekken plaats, waarbij zowel dr. Overing als ik bij tijd en wijle ons verscholen achter de dikke rook die opdwarrelde uit onze pijp. Want ook ik rookte pijp in die tijd. Mijn behandeling zou – met tussenpozen – tot 1977 duren. Van mijn 18de tot mijn 30ste jaar. Ik was in die tijd wel behoorlijk manisch-depressief. Tegenwoordig heet zoiets: een bipolaire storing. Dr. Overing kon ik altijd bellen. Ik kan me herinneren dat ik hem ooit eens midden in de nacht heb gebeld. Hij nam nog op ook en zei dat ik langs kon komen. Andere tijden waren dat.

Enige tijd geleden ontmoette ik iemand – nota bene hier in Friesland – die ooit ook bij dr. Overing in behandeling is geweest. Hij was destijds behoorlijk suïcidaal en kreeg van dr. Overing te horen dat er maar één remedie was tegen dit soort dwangmatige stemmen in jezelf. Je moet er letterlijk doof voor worden. Niet aan denken, niet aan denken… Je moet het consequent uit je gedachten bannen. Als je ze eenmaal toelaat, dan gaat het van kwaad tot erger. Voor je het weet ga je denken hoe je het moet doen. Wat de minst pijnloze methode is. Waar en hoe je de middelen kunt krijgen etc….In feite ben je dan al verloren.

Alles wat  minder naarmate je ouder wordt en bij mij is dat vooral het gehoor. Het is al weer een paar jaar geleden dat mijn huisarts mij naar een audicien verwees mijn gehoor op te laten testen. Dat had ik al veel eerder moeten doen, maar het is een hele stap om van jezelf te erkennen dat je stilaan doof wordt.  Hoe dan ook, beter horen begint bij Beter horen. Bij mij niet, want ik ging naar een andere winkel. De vrouw die mij de gehoortest afnam begon te praten over een goede vriend van haar die onlangs suïcide had gepleegd. Wonderlijk om zo’n verhaal te moeten aanhoren, terwijl je onderwijl zo af en toe naar de piepjes in een koptelefoon moet luisteren, of naar een stem die steeds zachter gaat fluisteren tot hij verdwijnt in het niets.

De vrouw van de gehoortest was van mening dat eigenlijk iedereen, die er zelf een einde aan wil maken, naar een suïcide-kliniek zou moeten kunnen gaan. De pil van Drion, of wat dan ook. Zelfmoord moet gefaciliteerd worden door de overheid. Dat zou pas echt een humane maatregel zijn. De angst dat je op die manier de deur wagenwijd openzet voor potentiële zelfmoordenaars, is onzin. Als je eenmaal weet dat het ook zo kan –  veilig en pijnloos –  dan zul je eerder denken: ik doe het niet, want het kan altijd nog. Afijn, zo ging het nog even door. Ik wilde dit soort dingen eigenlijk helemaal niet horen, maar de vrouw van de gehoortest wist van geen ophouden. Ik moest alles van haar horen.

Nu heb ik alweer een paar jaar zo’n minuscuul pakketje achter beide oorschelpen en kan ik alsnog beter horen. Nu nog beter luisteren, vooral naar de positieve stemmen in mezelf, want die negeer ik nogal eens. In veel opzichten is zo’n gehoorapparaat een aanwinst. Ik hoor opeens van alles om me heen. Pratende mensen op straat, het harde tikken van de klok, een kat die miauwt in de tuin.

Als de batterijtjes opraken klinkt er opeens een vrouwenstem in mijn oor om me te melden dat ze bijna leeg zijn. Dat is van de weeromstuit wel een erg intiem gezelschap, zo’n liefelijke vrouwenstem in je oor. Het is inmiddels al zover dat ik er stilaan naar verlang dat mjjn batterijtjes opraken. Dan hoor ik haar stem weer. Ik ben een beetje verliefd op haar geworden, die mooie stem die zomaar opduikt in de stilte als ik een boek zit te lezen of even uit het raam kijk. Ze is zo dichtbij en toch zo ver weg. Ze is in mij. Ze is alles…

Hoe dan ook, vannacht droomde ik dus van die andere tijden toen alles om me heen mis was. Vandaar wellicht dat ik mij opnieuw in die halfduistere kamer bevond, bij  bij dr. Overing in Amsterdam. Hij rookte zijn pijp en zei dat ik me niet zo druk moest maken. Alles kwam goed, zei hij. Hij wees me op een andere stem – diep in mezelf – die me altijd weer op weg zou helpen. Een stem waar ik naar moest luisteren en die ik vooral niet mocht negeren…. Beter horen begint bij jezelf.