Archief voor december, 2023
Iets wat achter de sterren schrijdt
‘Wat me in Achterberg aantrekt is vooral puur de klank, de taal, hoe hij het doet: en de hele idee van iets aanroepen dat daar achter de sterren schrijdt, spreekt mijn metafysisch knobbel wel aan.’ Dat verklaarde Mulisch in 1978 in een interview voor Bzzlletin. Niet voor niets had hij als motto voor zijn roman […]
Een psychose als glanzende kiemcel
In 1961 publiceerde de Amerikaanse literatuurwetenschapper Wayne C. Booth het boek The Rhetoric of Fiction (1961), waarin hij het concept ‘implied author’ introduceerde. Dat concept is bedoeld om de auteur op te vatten als als een impliciete, geconstrueerde entiteit die zich manifesteert via de tekst en de narratieve keuzes die in de tekst worden gemaakt. […]
Filosofie van de dubbelganger
Vanuit een filosofisch perspectief kan de dubbelganger gezien worden als een manifestatie van de interne strijd die ieder mens voert. Het is de belichaming van het onbekende, vaak onderdrukte deel van jezelf. In deze zin kan de dubbelganger staan voor de angst voor het onbekende, de delen van je persoonlijkheid die je niet wilt erkennen […]
Een stand-in als Verlosser
In diepste wezen is schrijven een vorm van verzamelen. Een schrijver verzamelt zinnen. Iedereen heeft zijn hobby en een geliefkoosde hobby is verzamelen. Zo ken ik mensen die er plezier in vinden rouwadvertenties bijeen te garen, anderen die zweren bij Chinese keramiek uit de Ming-periode en ik ken zelfs iemand die zich toelegt op het […]
De alchemie van de losse woordjes
‘Je hebt, in de literatuur, verhalenvertellers en zinnenschrijvers – en volgens Harry Mulisch heb je daarenboven ook nog oeuvrebouwers. Het zou fijn zijn dat nóg naakter te kunnen formuleren en van ‘vertellers’, ‘schrijvers’ en ‘bouwers’ te kunnen spreken, maar dat gaat niet, want schrijvers zijn ze alle drie. Het verschil is vaak lastig te omschrijven, […]
De teloorgang van het hart
Foto’s rechts: Adolf Eichmann (boven) en Kurt Victor Karl Mulisch (de vader van Harry Mulisch) ‘ Dat baantje [bij de bank] kreeg hij van zijn vrienden, de generaals, die hij uit de Eerste Wereldoorlog kende. Pas na maanden begreep hij wat voor roversbank dat was, maar toen zat hij in de val. Bij de bank […]
Als een poort naar de laatste waarheid
‘Ik heb geen moment gedacht daarvoor iemand te bedenken,’ zegt Mulisch. ’Waarom zou ik een schrijver bedenken als ik er zelf een ben? Ik dacht: ik maak er maar een zelfportret van. Al klopt het ook weer niet helemaal natuurlijk, want Herter sterft aan het eind van het boek en ik ben hier nog. Je […]
De gebogen ruimte van de kunst
‘In Archibald Strohalm staat er al iets over: Ik zou een verhaal willen schrijven waarin iemand een verhaal schrijft en in dat verhaal schrijft weer iemand een verhaal -… en wie is nou de vent die het verhaal schrijft in het verhaal van de oneindigste vent? IK. Het is net als wanneer je de aarde […]
De hemel is een psychiatrische inrichting
‘Kijk, als morgen in de krant staat dat we ontdekt hebben dat God bestaat, zal ik denken: nou en, wat maakt het uit? Al die mensen die vermoord zijn, dat is toch niet ongedaan te maken? Het maakt geen bal uit of hij bestaat. Integendeel, dat zou het alleen maar erger maken. Voor hém, als […]
GhatGPT verwijst naar Huub Mous
You: Doe onderzoek naar Harry Mulisch en psychoses. ChatGPT: Harry Mulisch, a renowned Dutch writer, had a unique approach to his craft, often blending his life experiences with his fictional works. One notable aspect of Mulisch’s writing was his tendency to transform himself into a ‘novel-reality’ in his writing, creating a kind of absolute reality […]
Het bezweren van een psychose
Een schrijver reproduceert zichzelf in de alchimistische destilleerkolf van zijn verhaal. Dat is een belangrijk thema in Archibald Strohalm, deze eerste roman van Mulisch. Autocreatie, zo wordt dat proces genoemd. Het scheppingsproces gaat vanzelf, zoals het zaad de man verlaat en gedachteloos de baarmoeder binnendringt. Creëren is niet niet zoiets als verbeelden, maar gewoon doen. De […]
De blinde vlek van de psychiatrie
You: ‘Ik was vermoedelijk knetter, ja. Maar ik kende de neiging niet om dat om te zetten in een naturalistische vertelling, zoals Reve. Maar het boek ( Archibald Strohalm ) heeft absoluut psychotische trekjes. Archibald Strohalm heeft mijn kruis op zich genomen.’ Deze woorden van Harry Mulisch worden geciteerd door Hans Dütting in zijn boek […]
Psychose als bron van creativiteit
You: Tussen februari en juni 1949 en tussen mei 1950 en juli 1951 heeft Mulisch zich ‘uit therapeutische noodzaak’ aan ‘het systeem’ gewijd, in een roman waarin hij zijn occulte theorieën wilde vastleggen en waarin ‘alles met alles samenkomt’. Het schrijven had zich in een roes afgespeeld, zo laat Mulisch weten in ‘Voer voor psychologen’: […]
Psychose en occulte visioenen
You: In 1949 verkeerde Harry Mulisch sterk onder invloed van de godsdienstprofeet en ‘gnosticus’ Wim Exel ( W.H. Exel). Mulisch kreeg uiteindelijk ruzie met hem omdat hij zelf ook een profeet wilde worden, zoals hij in ‘Voer voor psychologen’ laat weten. Waarschijnlijk onder invloed van Exel had Mulisch zelf ook ‘het Licht gezien’. Hij wist en begreep […]
Hoe bijzonder is het getal 76?
ChatGPT: Het getal 76 op zichzelf heeft geen inherent bijzondere eigenschappen zoals een priemgetal, een vierkantsgetal of een ander wiskundig kenmerk dat het onderscheidt van andere getallen. Het is een natuurlijk getal dat tussen 75 en 77 ligt en bestaat uit de cijfers 7 en 6. Of een getal als “bijzonder” wordt beschouwd, kan sterk […]