Noli me tangere (Raak mij niet aan). Dat zijn de woorden die de verrezen Christus sprak tegen Maria Magdalena. Zij was die ochtend naar het graf gekomen om het lichaam van de gestorvene te zalven. Tot haar verbazing liep de dode Christus hier zomaar levend rond. Als zovelen in zijn tijd schilderde ook Titiaan dit […]
De wierheid hat in skil lûd’ is een Fries gezegde. Het betekent: ‘de waarheid heeft een schel geluid’. De waarheid is hard. De waarheid mag niet gezegd worden. Liever draaien we er omheen of stoppen het in de doofpot. De tekst van een liedje kan een waarheid bevatten die je liever niet wilt horen. ‘Je wordt ouder papa. […]
Toen West-Europa in de zomer van 2016 werd opgeschrikt door een reeks terreuraanslagen in Frankrijk, België en Duitsland, schreef ik het essay ‘Jihad of verstandsverbijstering’ dat ik later zou uitwerken tot een boek met dezelfde titel. Ik ben geen psychiater, filosoof of theoloog, laat staan een expert op het gebied van terrorisme of geweld. Ik […]
Deze passage is afkomstig uit het boek: Religion als Zündstoff: Gesellschaftliches und politisches Engagement in den Niederlanden seit 1945 Ik had hier al eens eerder over geschreven, maar toen ik mij begon te verdiepen in het fenomeen Adolf Hitler, stuitte ik wederom op deze opmerkelijke woorden. Ze gaan niet over Hitler, maar over mezelf en […]
In de laatste twee jaar van mijn tijd op het Ignatiuscollege – ik spreek over het midden van de jaren zestig – kreeg ik Latijn van pater Lorié S.J. Hij gaf ook godsdienstles. Zelf was Lorié zeer geïnteresseerd in het denken van Augustinus. Voor belangstellende leerlingen gaf hij woensdagmiddag na schooltijd een extra uur les. […]
‘Als critici van de burgercultuur waren Ter Braak en Van Duinkerken tegelijk critici van de modernisering. Volgens de scherpe scheidslijn tussen ‘modern’ en ’anti-modern’ die de Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedschrijving decennialang heeft overheerst, behoren zij wat dat betreft beiden bij het reactionaire kamp. Daaronder is Van Duinkerken inderdaad steevast gerangschikt. Ter Braak is echter vrijwel altijd […]
‘Dat artikel interesseert mij, omdat ik het zelf geschreven heb, weliswaar niet voor jouw onmondigen, en ook niet in naam van St. Thomas, maar in De Echo en om de psychoanalyse als persoonlijke ontdekking te verdedigen tegenover de psychoanalyse als scholastiek. ’Ik weet niet, of ik letterlijk deze woorden gebruikte, maar wel, dat ik in […]
Op 9 februari 2003 kreeg ik ’s avonds plotseling geen lucht meer. Voor het eerst in mijn leven ervoer ik wat doodsangst is. Paniek! Ik deed het letterlijk in mijn broek van angst. Met een ambulance werd ik in vliegende vaart naar het MCL gebracht. Diagnose: acute astma en een burn out. Opeens zag ik […]
‘Op zaterdag 16 mei 1931 hield paus Pius XI in aanwezigheid van Aalberse, die korte tijd later Nolens zou opvolgen als voorzitter van de RKSP-fractie in de Tweede Kamer, een rede Voor zevenhonderd Nederlandse pelgrims. Zij waren naar Rome gekomen voor het veertigjarig jubileum van de encycliek Rerum Novarum. In een toespraak van ‘ruim een […]
God verdween uit Nederland. Hoe is het ooit zo ver kunnen komen, en waarom was het juist Nederland waar het progressieve katholicisme in de jaren zestig als eerste ten onder ging? Die vraag wordt vaak gesteld maar zelden beantwoord. Eerlijk gezegd weet ik zelf ook het antwoord op die vraag niet. Tenminste, niet precies. Ik […]
Yn de maitiid fan 2024 hoopje ik myn nij boek te publisearjen dat giet oer ‘de Fryske spagaat’. It wurdt gjin leafdesferklearring oan Fryslân, gjin syktocht nei myn eigen foarâlden, gjin befêstiging fan de Fryske mytology en nei alle gedachten ek gjin bestseller. Myn gedachten kamen út in krityske foarm fan fassinaasje. Dat is al […]
Ik heb religie altijd gezien als iets dat hoort bij mijn ouderlijk huis. Zoals de klok op de schoorsteen, de haardstoel bij de kachel en de tabakspot van mijn vader, is religie voor mij een kostbaar relikwie van een voorbije tijd. Iets van dat gevoel herkende ik in een boek dat verscheen in 1947, het […]
Dammelaan, Leeuwarden. Gisterochtend in een druilerige regenbui Op een meer dan manshoog cilindervormig basement verheft zich een constructie van metalen vormen, die – aan elkaar gelast of gehaakt en ogenschijnlijk in wankel evenwicht – zich als een grillig lijnenspel aftekenen tegen de lucht. Auke de Vries maakte het in 1992 in opdracht van de CHN, […]
Ik had een actueel Curriculum Vitae van mijzelf nodig en dacht: kom ik laat ChatGPT dat eens doen. Dit was het resultaat. Ervaren cultuurcriticus en schrijver met een diepgaande interesse in kunst, filosofie en maatschappelijke vraagstukken. Beschikt over uitgebreide kennis op het gebied van moderne en hedendaagse kunst, literatuur, en culturele ontwikkelingen. Bewezen staat van […]
‘ En zoals ware wetenschap uit de verschijnselen opklimt tot de in hen wonende orde, om met de kennis van die orde gewapend, edeler dieren, edeler bloemen, edeler vruchten te kweken, die uitsteken boven hetgeen de natuur vanzelf voortbrengt, zo ook is het de roeping van de kunst, om niet alleen het zichtbare en hoorbare waar […]
Deze foto is genomen in de zomer van 2017. De maker van de foto is Hans de Vries, de zoon van architect Piet de Vries ( 1897-1992). Locatie: de voormalige woning en architectenbureau van Piet de Vries aan de Druifstreek in Leeuwarden. Ik sta hier op het balkon samen met Louis Lyklema en Margeet Terpstra, […]
Tijdens en ook enige tijd voor het uitbreken van de psychose, heeft patiënt veel van zijn belevingen opgeschreven. Het schrijven van gedichten en het meedoen op de expressietherapie maakte hem rustiger. De inhoud van deze uitingen wezen op sterke emotionele conflicten. Onzekerheid rond de eigen identiteit, castratieangst, agressieve neigingen en doodsproblematiek vormden met extatische geluksbelevingen […]
Begin oktober 1990 was ik op de Biënnale in Venetië. Zo’n 50 kunstenaars en aanverwanten gingen met ons mee in een bus. Dat was best spannend. Er zouden nog heel wat busreizen volgen, naar Kassel, Parijs, Düsseldorf, Hamburg, Antwerpen… Maar deze eerste was de mooiste. Nadien zouden we ook nog drie keer met zo’n bus […]
Deze foto kreeg ik zojuist toegestuurd van Gitte Brugman. Ze is samen met Auke de Vries aanwezig bij de herplaatsing van zijn beeld bij NHL Stenden. Het beeld is weer thuis!
De tijden zijn zwart.wij zijn eeuwen en eeuwen te laat geboren.in een mantel gehuld, door eenengel op weerlichten doortocht verlorenen door het onuitroeibaar heimwee vervuldden Koning te zien voor Wien ik had willen strijden,schrijd ik naar den Dood en die een krijgsman had willen zijnin de hartstochtelijkste aller tijden,moet nu in late verwilderde woorden gewagenvan […]
Dit het Jaagpad langs Het Nieuwe Meer in Amsterdam. Gisteren fietste ik hier op weg naar Egbert Tellegen in Sloten. Ik was uitgestapt op Station Zuid en vandaar gaan fietsen in westelijke richting. Ongeveer halverwege kom je dan langs de plek waar ooit de villa Bella Vista lag, die gelegen was aan het Jaagpad 123. […]
“Dit zijn spannende tijden”, zegt Boaz Barak, een computerwetenschapper aan de Harvard University die voor een jaar gedetacheerd is bij het superalignmentteam van OpenAI. “Veel mensen in het veld vergelijken het vaak met de natuurkunde aan het begin van de 20e eeuw. We hebben veel experimentele resultaten die we niet helemaal begrijpen, en vaak verrast […]
Aan het idee van Socrates dat niemand welbewust het kwaad begaat, voegde Plato toe dat bepaalde mensen geen morele grenzen voor hun eigen daden erkennen. Bij Plato zijn absolute heersers daarvan het duidelijkste voorbeeld. Dictators denken dat zij niet gebonden zijn aan de moraal, omdat alleen hun macht bepaalt waar de grenzen van hun daden […]
De laatste dagen was ik ’s avonds helemaal ondergedompeld in de Netflix-serie Atlantic. Het gaat over een waargebeurd verhaal over de journalist Varian Fry en zijn vrienden, die in 1940 en ’41, in een villa vlakbij Marseille honderden kunstenaars, schrijvers en intellectuelen verborgen hielden, onder wie Walter Benjamin, Hannah Arendt, Max Ernst, André Breton, Marc […]
Nederland was in mei 1940 niet zo nietsvermoedend ten aanzien van de mogelijkheid van een toekomstige oorlog en de gevaren daarvan als eerder wel beweerd is. Maar defensie is politiek en het Nederlandse defensiebeleid derhalve ten prooi aan de politieke wanen van het moment. Tot 1935 werd er in de defensiecapaciteit van het land nauwelijks […]
Volgens Freud bestaat het kernproces van de psychose hierin dat die libidineuze bezetting wordt opgeheven en dat de libido als gevolg hiervan neerslaat in het ik. Kennelijk zitten wij met een soort van ‘zuignapjes van de lust’ vastgeklonken aan de voorstellingen die wij ‘werkelijkheid’ noemen. Volgens Jacques Lacan (1901-1981) bemiddelt de taal in het vasthechten […]
Wie is er bang voor vernietiging? Misschien is het geen toeval dat het schilderij Who’s is afraid of red yellow and blue III van Barnett Newman aanleiding gaf tot een poging tot vernietiging. Het was een terreuraanslagen op een kunstwerk die zelf de sporen van de terreur in zich droegen, sporen die teruggaan op de […]
Waar komt het kwaad in de wereld vandaan? Al met al is het hoogst onwaarschijnlijk dat er zoiets onnatuurlijks als een ‘crimineel gen’ bestaat. Het erfelijk materiaal van mensen is voor 99,7 tot 99,9 procent identiek. Wel kunnen er mogelijk mutaties optreden in een bepaald gen, waardoor er stofwisselingsziekten ontstaan die van invloed zijn op […]
‘Als niets waar is en alles slechts als een verhaal wordt opgevat, dan hoef je alleen maar een nieuw dominant verhaal te creëren om de huidige politieke orde te ondermijnen.’ Dat beweert Susan Neiman in haar boek Verzet en rede in tijden van nepnieuws (2017). Postmodernisme en neoliberalisme lijken elkaar goed te vinden in een […]
Speaking days after the death of the Russian opposition leader Alexei Navalny, Trump hinted at a self-comparison by adding: “I stand before you today not only as your past and hopefully future president but as a proud political dissident. I am a dissident.” The crowd whooped and applauded. Trump noted that he had been indicted […]
‘Het gezond verstand, dat getraind is in utilitair denken, is hulpeloos tegenover dit ideologische superverstand, aangezien totalitaire regimes een functionerende wereld van onzin installeren. De ideologische minachting voor de feitelijkheid bevatte nog altijd de fiere zekerheid van het menselijk meesterschap over de wereld; al met al is het deze minachting voor de werkelijkheid die het […]
We leven in een tijd van het ongerijmde. Elke keer dat je denkt dat het niet erger kan gebeurt het toch. Ik lees en hoor het ene na het andere rampenscenario. Er breekt een burgeroorlog uit in de Verenigde Staten, in Zuid-Afrika ook, Poetin valt Finland of Polen binnen of allebei, er komen opnieuw bussen […]