Begin oktober 1990 was ik op de Biënnale in Venetië. Zo’n 50 kunstenaars en aanverwanten gingen met ons mee in een bus. Dat was best spannend. Er zouden nog heel wat busreizen volgen, naar Kassel, Parijs, Düsseldorf, Hamburg, Antwerpen…  Maar deze eerste was de mooiste. Nadien zouden we ook nog drie keer met zo’n bus vol kunstenaars naar Venetië vertrekken – in 1993, 1995, en in 2001 – en telkens overnachtten we in Lido di Jesolo. We sliepen daar in een hotel aan het strand. Van daaruit voeren we elke dag met de veerpont vanaf Punta Sabbioni naar de stad.

Lido di Jesole in 2009

Dat zou een traditie worden. In het hotel werd ook gedineerd en ’s avonds zat het hele gezelschap vaak tot laat in de avond op het terras. Je kon er nog een strandwandeling maken of in het donker een duik nemen in de zee nemen. Lido di Jesolo was eigenlijk nog mooier dan Venetië. Hier hoefde je niets te gaan zien. Je hoefde alleen maar jezelf te zijn. In 2009 en 2019 ben ik er ook nog geweest, maar dan zonder al die kunstenaars . In augustus a.s. zal ik opnieuw naar Venetië afreizen om de Biënnale te gaan zien. Ik verheug me daar nu al op. Maar we overnachten dan niet meer in Lido di Jesolo, maar in een huis dichtbij het Biënnale-terrein.

Deze foto is genomen in  1990 op de Biënnale van Venetië. Ik sta hier het doel van Willem Delvoye, een Belgisch kunstenaar met van die typisch Belgische ironie. ‘Brood en spelen’ heette het. Religie vermengd met sport in een uiterst kwetsbare installatie. Ik vond het wel een symbolisch tafereel. Mijn katholieke jeugd achter de rug als een doel met glas in lood. Prijsschieten dus. Dat overhemd heb ik nog lang gedragen.

Het paste wel bij die tijd. In 1990 leek het in wereld voor de wind te gaan. Bush senior zou een paar maanden later Irak binnenvallen op weg naar een nieuwe wereldorde. Volgens Fukuyama was de geschiedenis voorbij nu de muur was gevallen. Sinead O. Connor (1966-2023) had in dat jaar haar doorbraak met Nothing compares to you. Heel mooi. Toch vond ik van haar The emperors new clothes zo mogelijk nog mooier.

‘I will sleep with a clear conscience. I will sleep in peace….‘

Zo is dat. Volledige autonomie. Maar warom schrijf ik zo vaak over toen en toen en toen…? Is er dan geen toekomst meer? Hoe mooi is het niet om met je gekoesterd heimwee te pronken als de nieuwe kleren van de keizer? Weg met dat sentimentele geneuzel in nostalgie! Het verleden kan mijn rug op! This is my life! 

Sinead O. Connor was een katholieke rebel uit Dublin. ‘De paus kan de pot op,’ zei ze. Ze verscheurde zijn portret live op tv. Later citeerde ze zelfs Augustinus: ‘Woede is de eerste stap naar moed.’ Dat zijn woorden om te onthouden, dacht ik. Gooi nooit iets weg, wat je ooit nog van pas kan komen. Een Roomse jeugd is een goudmijn. Als je het ooit bent geweest heb je alles gehad, maar verlang er niet naar terug. Dan kun je nog beter…

Ach, forget it. Sinead O. Connor had iets magisch en bezwerends. Soms danste ze met die vreemde, bijna spastische bewegingen om zo welhaast in trance te raken. Misschien was die gemoedstoestand bij haar een bijna verdwenen vorm van religieuze vervoering die nog eenmaal een uitweg zocht. Ook dat waren wellicht de nieuwe kleren van de keizer, maar dan in een godverlaten wereld.