Het is moeilijk om precies te voorspellen hoe ‘De Aardappeleters’ van Van Gogh eruit zouden zien in 2023, omdat dit afhangt van verschillende factoren zoals technologische ontwikkelingen en artistieke trends. Mogelijk zou een AI-interpretatie van ‘De Aardappeleters’ in 2023 gebruik kunnen maken van nieuwe technieken en materialen die beschikbaar zijn. Dit zou kunnen resulteren in […]
‘Als een groot leed op je levensweg komt, negeer het dan. Vroeg of laat zal dit leed vanzelf in een zegen veranderen.’ Deze taoïstische wijsheid staat haaks op onze hedendaagse opvattingen over het verwerken van traumatische gebeurtenissen. Leed moet je niet negeren, je moet er over praten en nog eens praten. Professionele zielenknijpers laten je […]
Huissen, 1959 Toen ik nog klein was fantaseerde ik dat het universum een wervelstorm van energie zou zijn. Het lichaam is slechts een tijdelijke constellatie, die zich als een golf van energie en gestolde moleculen voortplant door een fluïdum, waarin in alles in feite tijdloos stilstaat. Binnen dat fluïdum bestaat er immers geen tijd. Alleen […]
Opeens stond ik op een preekstoel boven op de Avéro-toren. Leeuwarden was volgestroomd met gelovigen die van heinde en verre gekomen waren om mij te aanhoren. Mijn preek ging over een beroemde rechtszaak, waarover ik had gelezen in een Heilig Boek. In feite bestond mijn lezing uit een samenvatting van het Heilige Boek aangevuld met […]
Het is juni 1994. Hoe heb ik ooit zo’n shirt kunnen kopen? Tijden veranderen. Hoewel? Ik was die dag varen op het Sneekermeer. Rik Vos, destijds directeur van het Fries Museum, had iets leuks bedacht. Gerriet Postma had de zeilen van een skûtsje beschilderd en zo konden we gaan varen in een kunstwerk. Hoe kom […]
In weerwil van al haar pogingen om zich te profileren als een dynamisch, stedelijk knooppunt wordt Leeuwarden misschien nog het meest gekenmerkt door een intense aandacht voor het historisch erfgoed. De stad heeft iets weg van een schuchtere dame die tegen wil en dank blijk geeft van adellijke komaf te zijn. Voortdurend moet zij moeite […]
Gisteravond de musical De Tocht gezien, samen met het bestuur van de Elfsstedenbrug. Ik ben geen musicalfanaat, maar raakte toch onder de indruk. Niet zozeer door het slappe verhaaltje – het duo Jos Thie/Bouke Oldenhof had hier meer van gebakken – als wel door de adembenemende technische effecten. Ik wist niet dat dit allemaal mogelijk […]
Het jaar 1985 was een druk jaar dat begon met een grote rel. Vermeende malversaties bij de provinciale kunstaankopen. Wekenlang stonden de kranten er vol van. Ik kwam in een lastig parket, want als secratas van de provinciale aankoopcommissie zou vooral ik de schuldige zijn van de gesignaleerde ongeregeldheden. Uiteindelijk liep het allemaal goed af. […]
Sinds het voorjaar van 2006 schrijf ik elke dag een blog. Het jaar daarvoor verscheen mijn eerste boek: Reizen door de tijd, publieke kunst in Fryslân, 1945-2005. Sindsdien schreef ik nog acht boeken, sommigen met anderen, maar de meeste alleen. Als alles goed gaat met de financiering, verschijnt in het voorjaar van 2024 mijn tiende […]
Fictieve cover van De Moanne. Op de foto: Uitreiking van de Gerrit Benner Oeuvre-prijs aan de Gelderse kunstenaar Kinke Kooi, zaterdagmiddag j.l. in het Fries Museum Waarom zullen Anne Feddema, Fred Landsman, Jan Roos, Freark van der Wal, Ramon van de Werken, Ids Willemsma of het duo Buij/Groenewoud nooit de Gerrit Benner oeuvre prijs ontvangen? […]
In 1967 heb ik zat een halfjaar in Delft gewoond. Ik studeerde toen bouwkunde aan de TU (toen nog TH) en had een studentenkamer in een oud huis vlak achter het station. De kamer was zo klein, dat de stoel eerst de deur uit moest voordat het opklapbed naar beneden kon. De hospita wist dan […]
Dit ben ikzelf, in augustus 1970, 22 jaar oud. De foto is ook door mezelf genomen met een zelfontspanner en het toestel op het statief. Plaats van handeling: mijn slaapkamer in mijn ouderlijk huis aan de Johannes van der Waalsstraat in Amsterdam Watergraafsmeer. Het raam kijkt uit op de Ehrlichtraat. In de verte (niet […]
Waar is de sonore scheet gebleven? Deze vraag wekt bij mij een diep gevoel van melancholie. Ik kan me het moment niet meer herinneren dat ik iemand voor het laatst in het openbaar een klaroenstoot hoorde geven. Onbeschaamd, zo van hier sta ik, ik kan niet anders. De voortgang van de beschaving mondt uit in […]
Kapel Sint Ignatiuscollege. Boven: begin jaren zestig. Beneden: huidige situatie Vreemde droom vannacht. Ik bevond me in een grote ruimte die veel weg had van een voormalige kapel. De muren waren van een zacht soort grijze zandsteen. Het was niet helemaal duidelijk wat de huidige functie van de ruimte nu eigenlijk was. Het leek er […]
‘Menig eerwaardig mens uit de oudheid en onze tijd was homofiel, zelfs enkelen van de voornaamsten zoals Plato, Michelangelo, Leonardo Da Vinci, en anderen. Liefde tussen mensen van gelijk geslacht is niets waarvoor men zich te schamen hoeft, is geen ontucht, geen vernedering; en kan niet als ziekte beschouwd worden. De vervolging en bestraffing daarvan […]
In het voorjaar van 1965 zag ik op televisie het toneelstuk Hendrik IV van Pirandello. Het maakte een verpletterende indruk op mij. Ko van Dijk speelde de hoofdrol, dat weet ik nog goed. Hendrik IV gaat over een existentieel probleem. Hoe is het om in het schemergebied te leven tussen waan en werkelijkheid? Waar ligt […]
Gisteravond laat werd er gebeld. Er stond een oude man voor de deur. Hij zag er wat verfomfaaid uit, het haar in de war en met oude kleren aan uit grootvaders tijd. Zijn jas was eindeloos versteld en leek wel geschilderd door Jopie Huisman. Hij had witte bakkebaarden en een hoed op. Eigenlijk leek hij […]
Bruce Nauman, still uit de videofilm Bouncing Balls, 1969. Tussen 1938 en 1968 ondergingen ongeveer 400 zedendelinquenten een therapeutische castratie als onderdeel van hun behandeling, nadat veroordeeld waren tot tbs. Hoewel deze procedure alleen op vrijwillige basis werd uitgevoerd, blijkt uit statistieken dat vooral mensen met een zwakke sociale positie, verstandelijk gehandicapten en homoseksuele […]
‘Zodra het doel [van de creatieve therapie] mij duidelijk is, begin ik te schilderen. Terwijl de creatief therapeut nog met zijn inleidende verhaal bezig is, vertaal ik direct in kleuren wat hij in woord en gebaar zegt: rood voor gevaarlijke begrippen, blauw voor volle, diepe begrippen, zoals de zee ook blauw is, groen voor levendigheid, […]
Europaplein, gezien vanuit mijn werkkamer In 1963 lifte ik samen met mijn vriend Gwan van Leeuwarden naar Amsterdam. We vertrokken vanaf het Europaplein, waar we wel een uur hebben staan wachten, druk gebarend met het bekende lift-gebaar. Wat we niet wisten is dat een van de ons passerende automobilisten mijn gymnastiekleraar was op het Ignatiuscollege, […]
Het is 3 maart 1970. De jongeman bij de motorkap ben ikzelf. De foto is genomen door Nard Loonen, een klasgenoot die ik nog ken uit de tijd van het Ignatiuscollege. We gingen samen naar Berlijn om de wedstrijd Vorwärts Berlin tegen Feyenoord te zien. Dat bezoek aan Berlijn kan ik me nog goed herinneren. […]
Cor Reisma, zelfportret, 1950 Ooit vond ik bij een antiquariaat in Leeuwarden een boekje van Goffe Struiksma. Het is een biografie van de Friese schilder Cor Reisma (1902-1962), dat in 1972 verscheen als speciaal nummer van het het tijdschrift ‘It Baeken’. Het is een wonderlijke tekst. Goffe Struiksma was een persoonlijke vriend van Reisma. Hij […]
‘Weet je wat een jonge specialist te horen krijgt die in een ziekenhuis komt solliciteren en zegt dat ze vooral is gekomen om de lijdende mens bij te staan, om een zekere troost te bieden als het noodlot onafwendbaar is? Piss off. Het ziekenhuis is één groot, biochemisch georiënteerd circus waar ze maar één vraag […]
Emile Coué (1857-1926) ‘Te midden van de grofste ik- en hebzucht, zien we hier en daar en overal de nieuwe koers baan breken, het nieuwe boven komen. Godsdienstige richtingen als Christian Science, New Thought enz.; Theosofie; methoden als die van Coué; philosofen als Bergson, met wien de intuïtie een tot nu toe ongekend belangrijke plaats […]
(foto: Johanna Brinkman) Voor de aanvang van de opening in Museum Belvédère afgelopen vrijdag ging ik aan een tafeltje zitten bij twee mensen die ik kende. Ik vroeg of de stoel vrij was en dat was geval. Vervolgens viel er een diepe stilte. De mensen tegenover mij keken links en rechts langs mij heen, alsof […]
In 2020 stelde Museum Belvédère een omvangrijke tentoonstelling samen uit de collectie van Hans en Cora de Vries. Vanwege de coronacrisis en een langdurige lockdown was deze nauwelijks voor het publiek toegankelijk. In een andere samenstelling, met meerdere topstukken die toen niet werden getoond, presenteert Museum Belvédère een vervolg op het ambitieuze project. De tentoonstelling Relaties […]
Sophialaan in Amsterdam In 1966 belandde ik in de spreekkamer van de Amsterdamse, Rooms-katholieke psychiater dr. A.F.C Overing. Een rijzige man die pijp rookte. In veel opzichten een vaderlijk figuur. Hij deed me altijd wat aan Professor Higgins uit May Fair Lady denken, every inch a gentleman. Zijn spreekkamer was een halfduister vertrek met hoge […]
Dick Vestdijk en Jankobus Seunnenga gisteravond in de Dorpskerk Huizum In de Dorpskerk Huizum te Leeuwarden werd gisteravond de Slauerhoff Lezing gehouden. Dit jaar ging het om een echte herdenking omdat hij 125 jaar geleden geboren werd en zijn eerste dichtbundel Archipel 100 jaar geleden verscheen. De lezing werd uitgesproken door Slauerhoff-kenner Arie Pos. De […]
De honderdste geboortedag van Willem Frederik Hermans werd groots gevierd met een jubeljaar dat werd geopend en afgesloten in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, beide gelegenheden in aanwezigheid van de koning die zich had vrijgemaakt van zijn regeringswerkzaamheden. Met de verschijning van de laatste delen werden de Volledige Werken voltooid, er verschenen boeken over de […]
Na de dramatische drievoudige moord in Rotterdam, die gepleegd werd door Fouad L. (32), werden in de media nogal wat vergelijkingen getrokken met Tristan van der Vlis (24). Deze laatste schoot in 2011 zes mensen dood en pleegde vervolgens zelfmoord, in winkelcentrum De Ridderhof in Alphen aan den Rijn. Na deze aanslag werd er grootschalig […]
In het verleden heb ik mij intensief bezigheden met de snelle processen van ontzuiling en secularisering, die in mijn jonge jaren in alle hevigheid om zich heen grepen. Ik deed daar verslag van in mijn bijdrage in het bezoek Tegen de tijdgeest, terugzien op een psychose (2011) waarin ik mijn puberteitspsychose in het jaar 1966 […]
Hoewel mijn vader uit Friesland afkomstig was, ben ik zelf geen Fries van geboorte. Mijn wieg stond in Amsterdam, de stad die ik in 1977 na dertig jaar achter me liet. Sindsdien woon ik in Fryslân tussen de Friezen, wier taal ik kan lezen en verstaan, maar zelf niet spreek. Ik voel dan ook weinig […]
(foto: Johanna Brinkman) Ingetogen en toch ook hartstochtelijk. Hoe kunnen die tegenpolen samengaan? Dat is een vraag die mij lang heeft beziggehouden. Met enige goede wil zou je die vraag ook als rode draad kunnen herkennen in de voor dit boek bijeengeraapte verzameling teksten die in de afgelopen decennia zijn ontstaan. Aan de orde is […]
Vaak wordt beweerd dat de abstracte beeldhouwkunst zijn oorsprong vindt in het constructivisme van Vladimir Tatlin en Naum Gabo, dat na de Russische revolutie is ontstaan. De kunst stelde zich in dienst van de technologische vooruitgang. Het principe dat destijds in de beeldhouwkunst werd geïntroduceerd was volstrekt nieuw en werd ontleend aan de bouwkunst: de […]
Partir c’est mourir un peu. Maar terugkeren is als opnieuw geboren worden. Dat heb zelf ik ervaren toen ik onlangs na jaren opnieuw in Rome was. Iets vergelijkbaars, maar wel in mindere mate, overkomt me als ik weer eens terug ben in Amsterdam. Daar liggen mijn wortels, niet in Friesland. Mijn wieg stond in de […]
Op YouTube vond ik laatst een paar filmpjes over Helen Keller, over wie ik ooit iets gelezen heb, ik dacht in een boek van Piet Vroon. Ze was een doofstom kind dat werd opgevoed door een liefdevolle gouvernante, Allen Sullivan genaamd. Ze leerde haar woordjes door tekens in de palm van haar hand te tekenen, […]
Zonder titel, 1971 (120 x 80 cm) Door te bloggen kan ik ronddwalen in mijn eigen verleden. Bij voorkeur in de eerste dertig jaren van mijn leven toen ik nog woonde in Amsterdam. Nostalgie is voor mij een belangrijke drijfveer voor het schrijven. En schrijven is voor mij dwalen, een verhaal beginnen en niet weten […]
Is het mogelijk om het fenomeen psychose te begrijpen vanuit je eigen ervaring van een psychose? Ik heb veel over mijn eigen ervaringen nagedacht, maar over de vraag wat en psychose nu precies is, tast ik eigenlijk nog altijd in het duister. Alle theorieën, die ik eerder op schrift heb gesteld, zijn uiteindelijk hypotheses. Ik […]
‘Ik noem Picasso evenmin als Joyce psychotisch, maar ik reken hen slechts tot die zeer grote groep mensen die op grond van hun habitus op een diepgaande psychische storing niet met een gewone psychoneurose maar met een schizoïd complex van symptomen reageren. Ik heb het niet nodig geoordeeld om hier deze psychiatrische uiteenzetting te geven, […]
