Sophialaan in Amsterdam In 1966 belandde ik in de spreekkamer van de Amsterdamse, Rooms-katholieke psychiater dr. A.F.C Overing. Een rijzige man die pijp rookte. In veel opzichten een vaderlijk figuur. Hij deed me altijd wat aan Professor Higgins uit May Fair Lady denken, every inch a gentleman. Zijn spreekkamer was een halfduister vertrek met hoge […]
Dick Vestdijk en Jankobus Seunnenga gisteravond in de Dorpskerk Huizum In de Dorpskerk Huizum te Leeuwarden werd gisteravond de Slauerhoff Lezing gehouden. Dit jaar ging het om een echte herdenking omdat hij 125 jaar geleden geboren werd en zijn eerste dichtbundel Archipel 100 jaar geleden verscheen. De lezing werd uitgesproken door Slauerhoff-kenner Arie Pos. De […]
De honderdste geboortedag van Willem Frederik Hermans werd groots gevierd met een jubeljaar dat werd geopend en afgesloten in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, beide gelegenheden in aanwezigheid van de koning die zich had vrijgemaakt van zijn regeringswerkzaamheden. Met de verschijning van de laatste delen werden de Volledige Werken voltooid, er verschenen boeken over de […]
Na de dramatische drievoudige moord in Rotterdam, die gepleegd werd door Fouad L. (32), werden in de media nogal wat vergelijkingen getrokken met Tristan van der Vlis (24). Deze laatste schoot in 2011 zes mensen dood en pleegde vervolgens zelfmoord, in winkelcentrum De Ridderhof in Alphen aan den Rijn. Na deze aanslag werd er grootschalig […]
In het verleden heb ik mij intensief bezigheden met de snelle processen van ontzuiling en secularisering, die in mijn jonge jaren in alle hevigheid om zich heen grepen. Ik deed daar verslag van in mijn bijdrage in het bezoek Tegen de tijdgeest, terugzien op een psychose (2011) waarin ik mijn puberteitspsychose in het jaar 1966 […]
Hoewel mijn vader uit Friesland afkomstig was, ben ik zelf geen Fries van geboorte. Mijn wieg stond in Amsterdam, de stad die ik in 1977 na dertig jaar achter me liet. Sindsdien woon ik in Fryslân tussen de Friezen, wier taal ik kan lezen en verstaan, maar zelf niet spreek. Ik voel dan ook weinig […]
(foto: Johanna Brinkman) Ingetogen en toch ook hartstochtelijk. Hoe kunnen die tegenpolen samengaan? Dat is een vraag die mij lang heeft beziggehouden. Met enige goede wil zou je die vraag ook als rode draad kunnen herkennen in de voor dit boek bijeengeraapte verzameling teksten die in de afgelopen decennia zijn ontstaan. Aan de orde is […]
Begin jaren zestig was ik vaak op het Museumplein in Amsterdam. Het Ignatiuscollege aan de Hobbemakade was daar niet ver vandaan. Zo kan ik me nog goed herinneren dat op het Museumplein bij de Honthorststraat een standbeeld van Vincent van Gogh werd onthuld. Het was een wat wonderlijk beeld, zeker op deze plek. Het Van […]
Vaak wordt beweerd dat de abstracte beeldhouwkunst zijn oorsprong vindt in het constructivisme van Vladimir Tatlin en Naum Gabo, dat na de Russische revolutie is ontstaan. De kunst stelde zich in dienst van de technologische vooruitgang. Het principe dat destijds in de beeldhouwkunst werd geïntroduceerd was volstrekt nieuw en werd ontleend aan de bouwkunst: de […]
Hans Kraan en ik op het Spui in Amsterdam bij de rellen tijdens de Maagdenhuisbezetting, mei 1969 (foto: de Volkskrant). Ik mag de oorlog dan niet hebben meegemaakt, de jaren zestig heb ik redelijk intensief beleefd. Sterker nog, die jaren zitten als dikke ringen in de boomstam van mijn leven. Eigenlijk is dat roerige decennium […]
Partir c’est mourir un peu. Maar terugkeren is als opnieuw geboren worden. Dat heb zelf ik ervaren toen ik onlangs na jaren opnieuw in Rome was. Iets vergelijkbaars, maar wel in mindere mate, overkomt me als ik weer eens terug ben in Amsterdam. Daar liggen mijn wortels, niet in Friesland. Mijn wieg stond in de […]
Op YouTube vond ik laatst een paar filmpjes over Helen Keller, over wie ik ooit iets gelezen heb, ik dacht in een boek van Piet Vroon. Ze was een doofstom kind dat werd opgevoed door een liefdevolle gouvernante, Allen Sullivan genaamd. Ze leerde haar woordjes door tekens in de palm van haar hand te tekenen, […]
Zonder titel, 1971 (120 x 80 cm) Door te bloggen kan ik ronddwalen in mijn eigen verleden. Bij voorkeur in de eerste dertig jaren van mijn leven toen ik nog woonde in Amsterdam. Nostalgie is voor mij een belangrijke drijfveer voor het schrijven. En schrijven is voor mij dwalen, een verhaal beginnen en niet weten […]
Is het mogelijk om het fenomeen psychose te begrijpen vanuit je eigen ervaring van een psychose? Ik heb veel over mijn eigen ervaringen nagedacht, maar over de vraag wat en psychose nu precies is, tast ik eigenlijk nog altijd in het duister. Alle theorieën, die ik eerder op schrift heb gesteld, zijn uiteindelijk hypotheses. Ik […]
‘Ik noem Picasso evenmin als Joyce psychotisch, maar ik reken hen slechts tot die zeer grote groep mensen die op grond van hun habitus op een diepgaande psychische storing niet met een gewone psychoneurose maar met een schizoïd complex van symptomen reageren. Ik heb het niet nodig geoordeeld om hier deze psychiatrische uiteenzetting te geven, […]
In maart 1996 verscheen Cover-Itch!, een boek in de vorm van een glossy, ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het kunstenaarsinitiatief Hooghuis in Arnhem. Aan de kunstcritici Tineke Reijnders en Cornel Bierens was gevraagd een essay te schrijven over de ‘radicaliteit en de plaats van de kunstenaarsinitiatieven in Nederland’. In het voorwoord van deze […]
Diep weggestopt in het geheugen van mijn computer vond ik onlangs een lijst met kunstwerken die om een of andere reden in Friesland nooit gerealiseerd zijn. Je kunt van mening verschillen over de vraag of het terecht was dat deze grootse ideeën nooit zijn uitgevoerd. Tegenwoordig is er een grote behoefte aan zogeheten ‘iconische kunstwerken’ […]
Nothing under heaven is softer or more yielding than water. But when it attacks things hard and resistant, there is not one of them that can withstand because of what it is not, water prevails. There is nothing that can compare. Laozi, Tao Te Ching De ecologische voetstap die mijn generatie nalaat op aarde is groter […]
Het woord ‘ruimte’ verwijst naar een realiteit buiten ons of het is een metafoor. Als Kant gelijk heeft is er nog een derde mogelijkheid en bestaat er helemaal geen ruimte in de realiteit. Ruimte zou een categorie zijn die onze geest aan de werkelijkheid oplegt. Maar laten we er vanuit gaan dat het woord ‘ruimte’ […]
Inrichting van de beeldententoonstelling. Gistermiddag 14.00 uur ***
Met stijgende verbazing en soms ook ergernis heb ik afgelopen zondag gekenen naar de eerste aflevering van de documentaire op Fryslân Dok naar aanleiding van Het wonder van 2018, het boek van Geart de Vries dat onlangs is verschenen. (zie: Uitzending gemist) In twee afleveringen van deze documentaire worden twaalf hoofdrolspelers in de organisatie van […]
Ik zie een foto van mezelf en herinner mij de zomer van 1975. Ik was 27 jaar. Het gebleekte spijkerjasje zit strak, te strak wellicht. Achteraf vraag ik me af, hoe ik daar in ben gekomen. Kennelijk was het een wat frisse dag, want ik had een schipperstrui onder mijn spijkerjasje. Die raakten toen helemaal in, […]
‘In het begin van de jaren zeventig drong in Friesland het besef door dat men een periode van overgang beleefde, niet alleen op sociaaleconomisch, maar ook op cultuurpolitiek terrein. In een artikel genaamd Afscheid van de mythe, de Friese beweging sedert 1945 blikte Sjoerd van der Schaaf in 1970 terug op de ontwikkelingen die zich na […]
Vorige week, bij de presentatie van het boek Het wonder van 2018 van Geart de Vries, sprak ik even met Bert Looper. Hij herinnerde mij eraan dat hij mij ooit gevraagd had een boek te schrijven over de Friese jaren zeventig, waarin zowel de beeldende kunst als de literatuur aan bod zouden komen. Het zou […]
‘Er waren voor het zelfbewustzijn van Hawinkels geen vleiender gelegenheden dan wanneer hij met professor Asselbergs – ze woonden een paar honderd meter van elkaar af – toevallig op straat aan de praat raakte, en dat werd langzaamaan een kleine traditie. En er was denk ik geen mooier moment voor beiden in hun onderlinge verhouding […]
In augustus 1958 verscheen in het blad De katholieke Fries (jaargang 10, nummer 4) een artikel dat ooit in oud-Fries geschreven was door mijn pake: Manus Durk Mous (1871-1943). Het verhaal gaat over de voorgeschiedenis van mijn familie, en in het bijzonder over de drie broers, die in 1794 meevochten met de Poolse generaal Kosciuszko […]
Waar was u toen dit gebeurde? Die vraag werd gistermiddag gesteld door Gerard van der Veer aan het publiek dat aanwezig was bij de presentatie van Het wonder van 2018, het nieuwe boek van Geart de Vries met een terugblik op Leeuwarden- Fryslân, Culturele Hoofdstad van Europa. Het was op 6 september 2013, gisteren precies […]
Van 18 september tot en met 23 oktober 2023 vindt er op Landgoed Lauswolt in Beetsterzwaag een expositie plaats van beeldend kunstenaar Eja Siepman van den Berg. Buiten staan 12 beelden geëxposeerd en in het monumentale landhuis zijn 13 beelden te zien. Elk kunstwerk op een geheel eigen plek op het landgoed. Deze expositie is […]
‘In our secular society, old social forms of solidarity disappear like snow in the sun, without always having to replace them with new ones. The value of the individual is nowadays heavily overvalued and at the same time, the desire increases for strong identity, which is rooted in a historical or religious community. We experience […]
‘Thom Mercuur is een weids landschap, De Deelen, zo zie ik hem voor me. Een man met een droom, een eigen museum in het Friesland van zijn jeugd.’ Dat schreef K. Schippers twee jaar geleden als herinnering aan Thom Mercuur. Onderstaand verhaal gaat ook over Thom Mercuur. Ik schreef deze tekst op verzoek van de […]
Dit schilderij van Leo Gestel laat het Amsterdamse Rembrandtplein zien in het jaar 1908. Het lijkt of je kijkt naar een Parijse boulevard. Ik trof het aan in een prachtig boekje dat ik gisteren heb gelezen over de schilders die die zo rond 1910 in Amsterdam moeten hebben gewoond: Japi en Bavink en de doorbraak van […]
(foto: Wim Bors) ‘Cadzand, Hotel Noordzee. Het licht boven de zee net als de schilderijen van Willem van Althuis. Grijs. Twee boten die elkaar passeren. Van Althuis boten. Zeeland naar Friesland verplaatst. Door zijn schilderijen heeft Willem van Althuis een bepaald soort licht geannexeerd, dat voor hij zijn schilderijen had gemaakt nog niet van hem […]
Is het internationaal georiënteerde modernisme in de vorige eeuw een obstakel geweest voor de kunst die in de regio werd vervaardigd? De avant-garde van de Europese kunst nam afscheid van de natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid. De nabootsing van de natuur maakte plaats voor een toenemende aandacht voor de onderliggende structuren. En tegelijk ging de […]
‘Vandaag heb ik nogmaals mijn kennis van Venetië uitgebreid door mij een plattegrond aan te schaffen. Toen ik die enigermate had bestudeerd beklom ik de San Marco-toren, waar zich een uniek panorama voor onze blik ontrolt. Het was ongeveer twaalf uur in de middag en volop zon, zodat ik zonder verrekijker zowel wat dichtbij als […]
‘Het in- of zelfs aanroepen van canon en identiteit heeft door alle nationaal- en regionaal-essentialistische bombast en bombarie van de laatste tijd, en door al die ‘zoektochten naar de identiteit van .. .’ iets potsierlijks gekregen, iets opdringerigs zelfs. Misschien moesten we het c- en het i-woord voorlopig maar even niet meer gebruiken. We kunnen […]
‘Het lijkt erop dat niet alleen de beeldende kunst zich in die tegenstelling tussen stad en platteland, tussen stad en periferie, tussen moderniteit en authenticiteit, lange tijd heeft thuis gevoeld. In zijn boek trekt Mous een parallel met de Friese literatuur van de jaren zestig, waarvan wordt gezegd dat die zich door bewust achterblijven op […]
Fryslân definieert zichzelf graag in termen van verlies. Dat is een vaak herhaalde constatering van Goffe Jensma, emeritus hoogleraar Friese taal en letterkunde. In zijn recente boek Exit Fryslân (2022) gaat hij op zoek naar een antwoord op de vraag hoe Fryslân kan overleven in tijd van globalisering met een reeks van mondiale crises die […]
Het Frysk Festival 1995 had als thema Salut au Monde naar een gedicht van Walt Whitman. Kees ’t Hart had het allemaal bedacht en ik moest het uitvoeren. Daar kwam het kort en goed op neer. Drie weken lang bracht Fryslân een culturele groet aan de wereld met een aantal kunstprojecten in verschillende disciplines. In […]
