Een belangrijk aspect van de geschiedschrijving is dat het beeld dat zo van het verleden wordt gecreëerd een publieke functie kan krijgen en deel kan gaan uitmaken van het collectieve geheugen of zelfs een politiek gebruik van de geschiedenis mogelijk kan maken. Zo heeft het boek Hitlers gewillige beulen (1996) van Daniel Goldhagen in Duitsland […]
Omziend in verwondering op de roerige jaren zestig dringt de gedachte zich op dat de diepgaande crisis in het christendom enige enige gelijkenis zou kunnen vertonen met de huidige crisis in de islam. Laatst hoorde ik een Egyptenaar op tv vertellen over de tijd dat geestelijk leiders van de islam in zijn land nog uitsluitend de […]
Onlangs heb ik de film Der Baader Meinhof Komplex (2008) gezien. Niet in de bioscoop, maar gewoon thuis op DVD. Ook niet in één keer, want dat trok ik niet. Zo’n tien jaar geleden werd deze film heel goed ontvangen. Misschien was dat ook wel reden dat hij mij nu behoorlijk tegenviel. De film toont […]
Kijken is volgens Freud nooit een belangeloze activiteit van het oog, maar impliceert altijd een onbewust systeem van sturing en controle, waarbij seksuele implicaties niet zelden de boventoon voeren. Deze seksuele drijfveer van de waarneming kan zowel actieve als passieve vormen aannemen. Lust stuurt de blik, zo leert de psychoanalyse. Sterker nog: kijken is lust, […]
‘Het tv-beeld heeft een lage intensiteit of concentratie en geeft daarom, on tegenstelling tot film, geen gedetailleerde informatie over voorwerpen. Dit verschil lijkt op dat tussen oude manuscripten en het gedrukte woord. Het gedrukte woord had intensiteit en uniforme nauwkeurigheid, waar voorheen een vage structuur had bestaan. Het gedrukte woord gaf ons de smaak voor […]
‘Wij zijn de joden van vandaag,’ zo luidde de slogan van opstandige studenten in Duitsland die eind jaren zestig op macabere wijze verlangden naar een slachtofferrol. In haar boek Hitlers children (1977) herkent Jillian Becker de oorzaak van dit syndroom in de denazificatie-procedure die na de oorlog in Duitsland plaatsvond. Ook daardoor begon de generatie […]
Als gevolg van slechte omstandigheden tijdens de bouwactiviteiten voor het WK in Qatar zijn volgens mensenrechtenorganisaties enkele honderden tot mogelijk zelfs duizenden arbeidsmigranten om het leven gekomen. Qatar zelf en wereldvoetbalbond FIFA spreken van drie doden bij de bouw van WK-stadions. Als ik zo iets lees krijg ik heimwee naar de tijd dat voetbal nog […]
Willem Hussem is vooral bekend geworden door zijn werk uit de jaren vijftig toen moderne kunst nog echt ‘modern’ was. Dat werk doet nu wat gedateerd aan en je kunt je nauwelijks voorstellen dat mensen hier destijds moeite mee hadden. In de jaren vijftig hoorde Willem Hussem samen met schilders als Karel Appel, Gerrit Benner, […]
Gisteren kreeg ik een mailtje van een uitgever met de vraag of ik een boek wilde laten maken van mijn blogs. Niet allemaal natuurlijk, maar een deel, een bloemlezing zogezegd. Ik heb het aanbod beleefd afgeslagen. Ik zag het al voor me: De beste blogs van Mous. Een herdenkingsboek. De mensen zouden denken dat ik […]
Mijn leraar klassieke talen op het Ignatiuscollege was Gerard Wijdeveld, die in de jaren dertig een bekend katholiek dichter was, in de oorlog op het foute paard gokte en daarna bekendheid kreeg als vertaler van Augustinus. In 1969 ben ik nog eens bij hem langs geweest om te vragen of hij het misschien ook met […]
(Foto: Dolph Kessler, zie: Mens op zee, Scheepvaartmuseum) En God zeide: Dat de wateren overvloediglijk voortbrengen een gewemel van levende zielen; en het gevogelte vliege boven de aarde, in het uitspansel des hemels! En God schiep de grote walvissen, en alle levende wremelende ziel, welke de wateren overvloediglijk voortbrachten, naar haar aard; en alle gevleugeld gevogelte […]
De actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) is onlangs met een meldpunt begonnen waarop mensen kunnen aangeven of er bij de sinterklaasintocht in hun gemeente nog zwarte pieten rondliepen. Met de resultaten wil KOZP volgend jaar kijken waar naar haar mening nog actie vereist is tegen Zwarte Piet. ‘Zo kunnen we ouders tippen waar ze […]
‘Wij leven in een tijd van onbehagen en wij weten het’, zo wordt vaak beweerd. Maar wat doen we er aan om dat onbehagen kwijt te raken? De een gaat naar de sportschool, de ander neemt een nieuwe vriendin, een derde gaat weer naar de kerk en een vierde schrijft dagelijks een weblog. Zonder onbehagen […]
Alweer een kwart eeuw geleden stierf Prinses Diana. Ze was echter dan echt. Ze was van iedereen en haar leven was een vervolgverhaal voor ons allemaal. Ze had die tragische mengeling van schoonheid en kwetsbaarheid die garant staan voor een duurzame legende. Zoals Elton John zong over Marilyn Monroe en later over Lady Di: ze […]
Waarde lezer en tijdgenoot. U bent gewaarschuwd. Reageer niet op dit weblog. En zeker niet in de late avond. U die dit leest – en wellicht wilt reageren – ik ken u niet, en toch ook weer wel. Op internet zijn wij allen… On in the bubble. Wij begeven ons in duistere sferen en menen te weten […]
Bij de opening van de klimaattop in Sharm-el-Sheikh heeft secretaris-generaal van de Verenigde Naties Antonio Guterres in harde bewoordingen gewezen op de noodzaak van het uitvoeren van klimaatmaatregelen. ‘We zitten op de snelweg naar een klimaathel met onze voet op het gaspedaal,’ zei hij tegen de regeringsleiders die zich daar hadden verzameld. Die woorden deden […]
Vannacht had ik een boze droom. Ik weet niet meer waar het over het ging, maar het was niet best. Wat je noemt een nachtmerrie. Toen ik badend in het zweet wakker schrok, zag ik opeens al die mensen die mij ooit in mijn leven kwaad gezind zijn geweest. Ze trokken in een stoet aan […]
In 2003 werd ik getroffen door een burn out. Vier maanden lang gaf mij dat de gelegenheid om heel veel te lezen. Ik heb me in die tijd vooral verdiept in de theologie, een wonderlijke tak van wetenschap die ik opeens met heel andere ogen ging zien. Meer vanuit een historisch perspectief. Maar ook als […]
Net als het christendom staat ook cyberspace in principe voor iedereen open: voor mannen en vrouwen, de eerste en de derde wereld, noord en zuid, oost en west. Net zoals het Nieuwe Jeruzalem openstaat voor iedereen die het pad van Christus volgt, staat cyberspace open voor iedereen die zich een pc en het maandelijkse bedrag voor […]
Laatst was ik op een symposium waarbij mij gevraagd werd een speldje op te doen met mijn naam en daaronder de woorden: ‘I want to talk about: ….’ Tja, waar zal ik het eens over hebben? dacht ik bij mijzelf. Weet je wat…. I want to talk about walking upside down. Heel af toe heb ik […]
Iedereen ervaart de werkelijkheid vanuit zijn eigen vooronderstellingen, denkraam, geloof of wereldopvatting. Vanuit dat gegeven is het een ijdele gedachte om te menen dat je een ander ooit van je eigen gelijk kunt overtuigen. Dat is water naar de zee dragen. Iedereen wil toch alleen maar horen wat hij al wist. Iedereen ziet wat hij […]
Dit boek gaat over drie kwart eeuw vrede die ik als babyboomer heb mogen beleven. Aanvankelijk had ik titel gekozen: De oorlog van een babyboomer. Door de ontwikkelingen in Oekraïne was deze titel opeens achterhaald. Een wereldoorlog leek opeens niet meer een fantoom uit een ver verleden. Ik moest dus een nieuwe titel kiezen. Eerder […]
‘Of het door de stilte kwam, die een lijfelijke spanning bij mij begon op te roepen, weet ik niet, maar een andere drang deed zich gevoelen, die ik niet kon wederstaan: ik opende mijn gulp, trok mijn reeds half tot vuurbereidheid verheven liefdesdeel te voorschijn en begon, terwijl ik de Moeder Gods strak aankeek, het […]
‘De verf is op een linnen doek aangebracht, wat af te leiden is uit de weefselstructuur die voor al in de blauwe verflaag zichtbaar is. Bovendien is het linnen zelf aan de zijkant te zien naast een opgeplakte strook papier. Het is moeilijk te zien of de verf met een kwast of met een roller is […]
‘In ons brein schijnt een bijzonder gebied te bestaan dat je het poëtisch geheugen zou kunnen noemen en dat registreert wat ons heeft betoverd, ontroerd, wat ons leven mooi heeft gemaakt.’ Aldus schrijft Milan Kundera in zijn roman De ondraaglijke lichtheid van het bestaan. Ik zou dat gebied op een hersenscan wel eens in beeld […]
Victor Lamme is de auteur van het boek De vrije wil bestaat niet (2010).Hij beweert dat mensen met een grote amygdala gevoeliger zijn voor angst, waardoor ze bij verkiezingen op rechtse partijen stemmen. Anders gezegd: Ook Wilders en Baudet zitten in de hersenen. Wij zij onze hersenen, of we dat nu leuk vinden of niet. Maar […]
Laatst hoorde ik dat je met een iPhone voor iedereen zichtbaar exact zichtbaar kunt maken waar je je bevindt op de digitale kaart van Google Earth. Nieuwe media halen Big Brother binnen in ieders privédomein. Twitteren wordt al een digitale vorm van incontinentie genoemd. Alles wat privé is wordt tegenwoordig openbaar gemaakt. We beleven de […]
In de zomer van 1977 bracht de schrijver Oek de Jong een bezoek aan het sterfhuis van Goethe in Weimar. Later, in zijn dankrede bij de uitreiking van de Bordewijkprijs, deed hij uitvoerig verslag van deze cultuurtoeristische ervaring. Hoe kan het mooier: een schrijver, vermomd als toerist, bezoekt het sterfhuis van één van zijn grootste […]
(foto: Wim Bors) Wim Bors (1939-2010) was de initiatiefnemer en organisator van het eerste videofestival in Friesland, dat in 1995 in Leeuwarden van start ging en onder zijn leiding in de jaren daarop zou uitgroeien tot een internationaal podium van videokunst en nieuwe media. De belangstelling van Wim Bors voor videokunst stamde nog uit zijn academietijd […]
Op komst In dit boek ben ik op zoek gegaan naar Hitler om iets meer te weten te komen over het verband tussen de waan en het kwaad. Wat is het algoritme van de waan? Het kan zijn dat de waan, zoals die tot nog toe is gedefinieerd, niet – of niet meer – bestaat, […]
Een waan kun je zien als een foutieve integratie van de werkelijkheid aan het oppervlak, die zijn oorsprong vindt in een dieperliggende desintegratie van de geestelijke vermogens. Maar waarin verschilt de waan in wezen van het gezonde denkvermogen? Een waan begint altijd met een vorm van imaginatie, dat wil zeggen: met kleine, fictionele afwijkingen van […]
Pedro Berruguete, 1495. Katholieke en Kathaarse geschriften worden in het vuur gegooid, maar alleen de Kahaarse vatten vlam. De verdraagzaamheid is een van de meest waardevolle verworvenheden in onze samenleving, maar zij heft zichzelf op, wanneer zij verstaan wordt als het alles verdragen, alles zonder oordeel consumeren. Aan iedere praktijk van de verdraagzaamheid moeten grenzen […]
‘Maak van uw nacht een feest en breng uw vrouw in extase, jaja, Een zich verliezen in een geweldige roes, een eerste golf van vitaliteit door je body. Zo ver was het nu wel niet met Lutske maar het zat er ergens in, het kon er uitkomen, àls, als…Voor die muur stootte hij eigenlijk steeds […]
‘Zijn overmacht was haat, woede, extase, uitbarsting, krijgsgehuil, maar in de verte, als een regenboog na het onweer, glansde iets lichts: zijn bleek, bloemzoet, keurig ideaal van een nieuw, kuis Duitsland vol opgewekt zwaardgekletter, het sentimentele naspel van het brute lied van de haat. Iedereen haalde adem. De muren trilden van het applaus en de […]
De grootste misvatting over het menselijk geheugen is dat het zou werken als een computer. Herinneringen zijn geen pakketjes informatie die je in de hersenen kunt opslaan en daarna op elk gewenst moment op het scherm van het bewustzijn tevoorschijn kunt toveren. Zo’n tijdscapsule bestaat niet. Telkens weer neemt de herinnering een andere gedaante aan, ingekleurd […]
Als God dood is, kan een nieuwe God zich openbaren in de duisternis van de afgrond, in de schaduwzijde van de menselijke geest, in het onbewuste, de droom, het orakel en niet in de laatste plaats: in de waan. Met het verval van de hemel begon de droom van de rede, een droom die niet […]
In september j.l. kondigde Vladimir Poetin een gedeeltelijke mobilisatie aan van 300.000 reservisten. Als reactie daarop vergeleek Patriarch Kirill, het hoofd van Russisch-Orthodoxe Kerk, in een preek het offer van Jezus Christus met het dienen in het Russische leger en vechten voor het vaderland in Oekraïne. Beide offers zouden volgens deze patriarch de zonden wegwassen. […]
‘Gisteren na de herdenking in Warns kreeg ik het adres van de homepage van Auwerk. Een interessante website. Het meest interessante dat ik vond, was de manier waarop jij op deze site werd geciteerd… Huub Mous? Het zal toch niet… Het moet een puberende kleinzoon zijn. Maar na wat verder surfen moest ik concluderen dat […]
Op Youtube is een apart genre reclamefilms voor liefhebbers te vinden, waar ik het bestaan nooit van geweten heb en dat ik maar ‘softe rook-porno’ zal noemen. Ogenschijnlijk is er niets te zien, geen confronterend bloot of een traag verstijvende tepel, laat staan een aanstootgevende erectie of een shockerend ‘cumshot’. Het enige wat je ziet […]
