In het voorjaar van 1969 heb ik een hoorspel geschreven. Het heette Herinneringen aan Rouen. Eigenlijk was het geen hoorspel, maar een kort verhaal. Ik heb het hardop gelezen en opgenomen op geluidsband, afgewisseld met allerlei muziekfragmenten die ik voornamelijk ontleende aan grammofoonplaat Miles at Berlin, een liveconcert van Miles Davis in Berlijn. Het was […]
Onlangs zag de beelden terug van de paarden van Marrum. Ik realiseerde mij dat ik in het hier en nu naar de verbeelding keek van een gebeurtenis die in het verleden heeft afgespeeld. Toen de beelden werden uitgezonden, gebeurde het ook echt. Het waren live beelden tijdens een nieuwsuitzending. Loretta Schrijver had daar moeite mee. […]
‘Vroeger als jongen, gebeurde het vaak dat ik harder (luider) wilde zingen dan ik eigenlijk kon. Mijn hoofd werd erg rood n ik spande me ongelofelijk in. Later vond ik mijn stem zoals hij bij mij paste. Zo is het met schilderen. Wij willen luid en hard werken. Ik ben me nu wel bewust dat […]
In mijn laatste jaren op het Sint Ignatiuscollege in Amsterdam had ik het geluk een Franse leraar te treffen die een beetje gek was. Dat was mijnheer Groot. Gitzwart haar had hij en altijd een zonnebril op. Als hij op school verscheen, was dat niet zelden na een nacht van overmatig alcoholgebruik. Hij beweerde dan […]
De middag is voor de honden en de barbaren, zeiden ze vroeger in Rome. Dan doe je dus niks. Je zorgt er in ieder geval voor dat je niet de straat op gaat. Je zoekt een hangmat, een divan of een luie stoel. Hoe dan ook, je valt in slaap. De siësta is heilig in […]
Onlangs las ik een prachtig boek. Het is de dissertatie van Hestia Bavelaar over de Kroniek van Kunst en Kultuur. Dit bijna vergeten periodiek, dat van 1935 tot 1965 is verschenen, biedt een fraai panorama van het intellectuele klimaat en het denken over cultuur en beeldende kunst in Nederland voor en na de Tweede Wereldoorlog. […]
Meer nog dan de Sarphatistraat, die een wonderlijke man – als we Nescio mogen geloven – ooit de mooiste plek van Europa vond, ken ik geen wonderlijker locatie dan het Linnaeushof in Amsterdam. Een paar jaar geleden ben ik daar nog eens gaan kijken. Op het Linnaeushof bracht ik mijn eerste schooljaren door, op de […]
Van kinds af aan heb ik een fascinatie voor het oneindige Droste-effect. Die fascinatie heeft iets te maken met mijn belangstelling voor de waan. Het Droste-effect is meer dan alleen de afbeelding op het blikje cacao van Droste, waarop weer dat blikje is te zien, ad infinitum. De werkelijkheid is alleen te kennen in een […]
Het schilderij Les demoiselles d’Avignon van Pablo Picasso wordt alom beschouwd als de definitieve breuk met de kunst van de negentiende eeuw. De moderne wereld breekt open in deze verontrustende beeltenis. Picasso schilderde het in 1907 in zijn atelier Bateau Lavoir in Parijs. Het jaar 1907 geldt voor kunsthistorici als een breukjaar. In 1957 – […]
‘Een pijnigende voorstelling: dat vanaf een bepaald punt in de tijd de geschiedenis ophield reëel te zijn. Zonder het te merken heeft de hele mensheid plotseling de realiteit verlaten; alles wat sindsdien is gebeurd is absoluut niet waar, maar we kunnen het niet merken. Onze taak is nu dit punt te ontdekken, en zolang we […]
‘Iemand kan een wereldbeeld scheppen in strijd met de feiten, en dan met Hegel uitroepen: tant pis pour les faits, maar men zou ook kunnen zeggen: tant pis voor het wereldbeeld.’ Deze achteloze opmerking plaatste van W.F. Hermans ooit in een interview met Fons Elders. Het staat te lezen in het boek Filosofie als sience-fiction […]
In 2015 publiceerde Ronald Havenaar Babyboomboek, wat zij lazen, wat hen vormde, wat zij dachten. Het lezen van dit boek werpt mij terug in een tijd die diep in mijn geheugen verborgen ligt. Zo af en toe schiet er een herinnering boven. Ik weet niet of dat de bedoeling is van dit boek, maar het […]
Arthur Koestler (1905-1983) is volgens mij een van de boeiendste schrijvers van de twintigste eeuw. Toch worden zijn boeken nog maar zelden gelezen. Jaren geleden las ik Janus, a summing up (1983) een sleutelwerk in de opkomst van de holistische benadering van natuur en wetenschap, en ook Lotus and the robot (1960), een heldere analyse […]
Het boek is een verzameling van beschreven en bedrukte vellen, in een band gebonden of ingenaaid. Zo staat het tenminste in het woordenboek. Deze definitie laat weinig ruimte voor misverstand. Het kunstwerk en het boek kennen beide een lange traditie. Ze ontmoeten en kruisen elkaar niet alleen in de fraai verluchte codex in de middeleeuwen, […]
We weten dat Newton de leer van Aristoteles kende met haar strenge onderscheid tussen natuurlijke en gedwongen bewegingen, maar ook de leer van Plato, die de kosmos tot een levend wezen had gemaakt door het wereldlichaam met een wereldziel te begiftigen. Newton moet voor een tweesprong hebben gestaan, een gigantisch dilemma: God of de vooruitgang, […]
In 1997 was Bram Peper 15 jaar burgemeester van Rotterdam. Dat was op 18 maart 1997. Bij die gelegenheid kreeg hij een boekje getiteld Een Avond. Het was een speciale uitgave in beperkte oplage met onder meer een paar handgeschreven gedichten van Gerard Reve, een inleiding van Felix Rottenberg en een uniek interview van Gerard Camps […]
Het is alweer twintig jaar geleden dat heel Nederland ze op de treurbuis kon zien: de tranen van Máxima bij het huwelijk met Willem-Alexander. Echt en onecht kregen hier een wonderlijke verdubbeling. De tranen van Máxima waren echt, maar waren ze dat ook in de wijze waarop ze in beeld werden gebracht? Regisseur Rudolf Spoor […]
Ergens in het schooljaar 1960-1961 is deze foto gemaakt. Het is het koor met orkest van het Sint Ignatiuscollege tijdens de advents- of vastenviering. Dirigent Bernard Huijbers staat met zijn rug naar het kerkvolk dat zich beneden in de kapel bevindt. Achter het orkest staan rechts de alten met daarachter de bassen en links de […]
Salò o le 120 giornate di Sodoma van Pasolini is al ruim veertig jaar oud, toch wordt nog altijd over deze film nagedacht en geschreven. Het is een verontrustende film, niet zozeer vanwege de schokkende inhoud – wat dat betreft zijn we tegenwoordig wel wat gewend – als wel om de strekking, de betekenis. Wat […]
Dit jaar is voor mij een jaar van afscheid nemen. In april verloor ik mijn laatste zus en sindsdien lijkt het of de een na de ander uit mijn leven verdwijnt. Daar kun je somber van worden, maar dat heeft weinig zin. Het leven is één groot afscheid. Dat begon al toen ik achttien was […]
In elke groep – en binnen elk individu – kunnen processen optreden waarbij beelden van goed en fout extreem gaan polariseren. Fout is de ander, goed is het zelf. Hierbij wordt niet zelden de fout gemaakt, om dat wat fout is in de groep (of het zelf) niet onder ogen te zien en juist aan […]
Schrijven op internet is het afstand doen van woorden die zich onomkeerbaar verwijderen in een onpeilbaar lege ruimte. De vernietiging van de tekst als tijdloos momentum is een proces dat zich voltrekt op internet. Internet is de stroom van de tijdloze tijd en tegelijk de uitgestrektheid van de ruimteloze ruimte. Internet is magisch, als een […]
Deze foto nam ik vorig jaar op het terras van het Peggy Guggenheim Museum in Venetië. Ik heb hem al enige tijd als screensaver op mijn beeldscherm, omdat hij mij – telkens als ik de computer opstart – weer op goede gedachten brengt. Er zijn van die dagen dat ik heimwee heb naar Venetië. Van […]
Op 20 april 2006 begon ik met dit blog. Ik schreef toen: Ik log dus ik besta. Vannacht kon ik niet slapen. Het was weer eens zover. Ik dacht, nu is het mooi geweest. Niet dat ik moe ben of me ongelukkig voel. Ik voel me kiplekker, maar met ingang van vandaag wilde ik stoppen ik […]
Christiaan Bastiaans & Natsja Straat, Rituelen met tekeningen en tekstfragmenten uit Artaud’s: To have done with the Judgement of God. In het kader van de manifestatie De inrichting in het psychiatrisch ziekenhuis de St. Willibrordusstichting in Heiloo, 2003. ‘Having spent much of his final years in various mental asylums, Artaud resurfaced in 1947 with a […]
In mijn leven was de muziek mijn eerste liefde. Daarna pas leerde ik de liefde kennen zoals zij werkelijk was. Maar het was de muziek die mij keer op keer in staat stelde om uit te huilen en opnieuw te beginnen. Muziek is als de liefde zelf, ze is verslavend. Ze kan plotseling verdwijnen uit je leven, […]
De wereld hangt van verhalen aan elkaar, zo wordt wel eens beweerd. Er zijn mensen die beweren dat dit letterlijk zo is. Een mens zelf is niet meer dan een bundel van verhalen. Onze identiteit is gebaseerd op verhalen, niet alleen onze groepsidentiteit als volk of natie, maar ook de individuele identiteit als mens, als […]
‘Ik heb in het hart van de schepping een leemte ontdekt waar God, als Hij bestaat, mooi in zou passen, maar helaas is het niet zo dat het geloof begint waar het verstand ophoudt’. Met deze woorden van Frans Kellendonk voel ik mij verwant, vooral omdat ze ruimte open houden voor de vraag of er […]
Affiche gezien op de Plantage Middenlaan in Amsterdam, dinsdag j.l. Verwijderd: Verwijderd: .Verwijderd: Verwijderd: De toenemende mondialisering creëert nieuwe definities van identiteit. Identiteit hoeft niet alleen met traditie of afstamming van doen te hebben. Het is geen eenduidig begrip meer, maar valt uiteen in aspecten als zelfherkenning, beeldvorming, geborgenheid en imago. Er ontstaan nieuwe ervaringen […]
Er was iets raars vanochtend toen ik wakker werd. Ik zat vast in mijzelf. Heel diep, zo’n beetje bij de tweede ruggenwervel van onderen. Normaal, als je wakker wordt, kom je langzaam weer bij bewustzijn en komen ook je gedachten weer op gang. Nu zat alles op slot. Ik zag de slaapkamer om me heen, […]
Op de praam van Ids Wilemsma, zomer 1990 (links achter: Joris Collier; midden: Hilda Kanselaar; midden achter: Ids Willemsma; rechts vooraan: ikzelf. Foto: Jikkie Cats)
Op deze foto is het 1985. Ik ben 37 jaar. De helft zo oud als ik nu ben. Media vitae. Midden jaren tachtig begon ik met schrijven. Eerst voor het tijdschrift BOUD, dat het jaar daarvoor was opgericht en waarvan ik eindredacteur was. Ik schreef toen nog steeds op mijn Olivetti schrijfmachine die in ik […]
‘De geneugten van LA. zijn de geneugten die je ervaart met je mond open, maar zonder te praten: de zon, de fantastische vrouwen; het is sensueler, aardser. Het is vooral zonneschijn, daarom gaan mensen er wonen. En het is er weids. De stad is ontworpen op de auto. Jarenlang mochten van de gemeente gebouwen niet […]
‘Waar we ook heel sterk in waren, dat waren, na kantoor, tochten naar de Ringdijk. Daar zaten we in ’t gras tusschen de boterbloemetjes beneden aan de dijk en dan kwamen de nieuwsgierige koeien met hun groote ogen en keken naar ons en wij keken naar de koeien. En dan kon je ervan opaan, dat […]
Geld heeft mij nooit zoveel geïnteresseerd. Ik heb altijd primair gedaan wat ik leuk vond. Toen ik merkte dat ik daardoor ook nog mijn brood kon verdienen, was het voor mij wel goed zo. Bêst genôch, zeggen de Friezen. Good enough, zoals psychiaters dat tegenwoordig noemen. Je hoeft niet altijd perfect te zijn, zelfs als […]
Hoe kleiner de wereld wordt door de globalisering, internet en social media, hoe groter het heimwee lijkt te worden naar een wereld waarin God nog niet verdwenen was, zelf niet uit Jorwerd. Dat was een wereld die misschien nooit heeft bestaan omdat hij al te zeer door heimwee is ingekleurd. Heimwee en waan zijn aan […]
Na de oorlog groeide ik op als een kind tussen vier vrouwen. In mijn geval waren dat vier onbereikbare schimmen die leefden op een andere planeet, mijn vier oudere zussen, van wie inmiddels niemand meer in het land der levenden verkeert. In mijn jeugd vertoefden zij in hogere sferen, daar waar het ware leven zich […]
‘De jeugd die mij in de geur van het oude boek tegemoet waait, is de jeugd passend bij mijn gehele leven – en niet de jeugd der jaren, waarin die jeugd heden was. De herinnering van mijn jeugd is echt, wanneer zij niet identiek is aan de jeugd van toen. Ik bemerk dat, wanneer ik […]
