Het is alweer twintig jaar geleden dat heel Nederland ze op de treurbuis kon zien: de tranen van Máxima bij het huwelijk met Willem-Alexander. Echt en onecht kregen hier een wonderlijke verdubbeling. De tranen van Máxima waren echt, maar waren ze dat ook in de wijze waarop ze in beeld werden gebracht? Regisseur Rudolf Spoor […]
Ergens in het schooljaar 1960-1961 is deze foto gemaakt. Het is het koor met orkest van het Sint Ignatiuscollege tijdens de advents- of vastenviering. Dirigent Bernard Huijbers staat met zijn rug naar het kerkvolk dat zich beneden in de kapel bevindt. Achter het orkest staan rechts de alten met daarachter de bassen en links de […]
Salò o le 120 giornate di Sodoma van Pasolini is al ruim veertig jaar oud, toch wordt nog altijd over deze film nagedacht en geschreven. Het is een verontrustende film, niet zozeer vanwege de schokkende inhoud – wat dat betreft zijn we tegenwoordig wel wat gewend – als wel om de strekking, de betekenis. Wat […]
Dit jaar is voor mij een jaar van afscheid nemen. In april verloor ik mijn laatste zus en sindsdien lijkt het of de een na de ander uit mijn leven verdwijnt. Daar kun je somber van worden, maar dat heeft weinig zin. Het leven is één groot afscheid. Dat begon al toen ik achttien was […]
In elke groep – en binnen elk individu – kunnen processen optreden waarbij beelden van goed en fout extreem gaan polariseren. Fout is de ander, goed is het zelf. Hierbij wordt niet zelden de fout gemaakt, om dat wat fout is in de groep (of het zelf) niet onder ogen te zien en juist aan […]
Schrijven op internet is het afstand doen van woorden die zich onomkeerbaar verwijderen in een onpeilbaar lege ruimte. De vernietiging van de tekst als tijdloos momentum is een proces dat zich voltrekt op internet. Internet is de stroom van de tijdloze tijd en tegelijk de uitgestrektheid van de ruimteloze ruimte. Internet is magisch, als een […]
Deze foto nam ik vorig jaar op het terras van het Peggy Guggenheim Museum in Venetië. Ik heb hem al enige tijd als screensaver op mijn beeldscherm, omdat hij mij – telkens als ik de computer opstart – weer op goede gedachten brengt. Er zijn van die dagen dat ik heimwee heb naar Venetië. Van […]
Op 20 april 2006 begon ik met dit blog. Ik schreef toen: Ik log dus ik besta. Vannacht kon ik niet slapen. Het was weer eens zover. Ik dacht, nu is het mooi geweest. Niet dat ik moe ben of me ongelukkig voel. Ik voel me kiplekker, maar met ingang van vandaag wilde ik stoppen ik […]
Christiaan Bastiaans & Natsja Straat, Rituelen met tekeningen en tekstfragmenten uit Artaud’s: To have done with the Judgement of God. In het kader van de manifestatie De inrichting in het psychiatrisch ziekenhuis de St. Willibrordusstichting in Heiloo, 2003. ‘Having spent much of his final years in various mental asylums, Artaud resurfaced in 1947 with a […]
In mijn leven was de muziek mijn eerste liefde. Daarna pas leerde ik de liefde kennen zoals zij werkelijk was. Maar het was de muziek die mij keer op keer in staat stelde om uit te huilen en opnieuw te beginnen. Muziek is als de liefde zelf, ze is verslavend. Ze kan plotseling verdwijnen uit je leven, […]
De wereld hangt van verhalen aan elkaar, zo wordt wel eens beweerd. Er zijn mensen die beweren dat dit letterlijk zo is. Een mens zelf is niet meer dan een bundel van verhalen. Onze identiteit is gebaseerd op verhalen, niet alleen onze groepsidentiteit als volk of natie, maar ook de individuele identiteit als mens, als […]
‘Ik heb in het hart van de schepping een leemte ontdekt waar God, als Hij bestaat, mooi in zou passen, maar helaas is het niet zo dat het geloof begint waar het verstand ophoudt’. Met deze woorden van Frans Kellendonk voel ik mij verwant, vooral omdat ze ruimte open houden voor de vraag of er […]
Affiche gezien op de Plantage Middenlaan in Amsterdam, dinsdag j.l. Verwijderd: Verwijderd: .Verwijderd: Verwijderd: De toenemende mondialisering creëert nieuwe definities van identiteit. Identiteit hoeft niet alleen met traditie of afstamming van doen te hebben. Het is geen eenduidig begrip meer, maar valt uiteen in aspecten als zelfherkenning, beeldvorming, geborgenheid en imago. Er ontstaan nieuwe ervaringen […]
Er was iets raars vanochtend toen ik wakker werd. Ik zat vast in mijzelf. Heel diep, zo’n beetje bij de tweede ruggenwervel van onderen. Normaal, als je wakker wordt, kom je langzaam weer bij bewustzijn en komen ook je gedachten weer op gang. Nu zat alles op slot. Ik zag de slaapkamer om me heen, […]
Op de praam van Ids Wilemsma, zomer 1990 (links achter: Joris Collier; midden: Hilda Kanselaar; midden achter: Ids Willemsma; rechts vooraan: ikzelf. Foto: Jikkie Cats)
Op deze foto is het 1985. Ik ben 37 jaar. De helft zo oud als ik nu ben. Media vitae. Midden jaren tachtig begon ik met schrijven. Eerst voor het tijdschrift BOUD, dat het jaar daarvoor was opgericht en waarvan ik eindredacteur was. Ik schreef toen nog steeds op mijn Olivetti schrijfmachine die in ik […]
‘De geneugten van LA. zijn de geneugten die je ervaart met je mond open, maar zonder te praten: de zon, de fantastische vrouwen; het is sensueler, aardser. Het is vooral zonneschijn, daarom gaan mensen er wonen. En het is er weids. De stad is ontworpen op de auto. Jarenlang mochten van de gemeente gebouwen niet […]
‘Waar we ook heel sterk in waren, dat waren, na kantoor, tochten naar de Ringdijk. Daar zaten we in ’t gras tusschen de boterbloemetjes beneden aan de dijk en dan kwamen de nieuwsgierige koeien met hun groote ogen en keken naar ons en wij keken naar de koeien. En dan kon je ervan opaan, dat […]
Geld heeft mij nooit zoveel geïnteresseerd. Ik heb altijd primair gedaan wat ik leuk vond. Toen ik merkte dat ik daardoor ook nog mijn brood kon verdienen, was het voor mij wel goed zo. Bêst genôch, zeggen de Friezen. Good enough, zoals psychiaters dat tegenwoordig noemen. Je hoeft niet altijd perfect te zijn, zelfs als […]
Hoe kleiner de wereld wordt door de globalisering, internet en social media, hoe groter het heimwee lijkt te worden naar een wereld waarin God nog niet verdwenen was, zelf niet uit Jorwerd. Dat was een wereld die misschien nooit heeft bestaan omdat hij al te zeer door heimwee is ingekleurd. Heimwee en waan zijn aan […]
Na de oorlog groeide ik op als een kind tussen vier vrouwen. In mijn geval waren dat vier onbereikbare schimmen die leefden op een andere planeet, mijn vier oudere zussen, van wie inmiddels niemand meer in het land der levenden verkeert. In mijn jeugd vertoefden zij in hogere sferen, daar waar het ware leven zich […]
‘De jeugd die mij in de geur van het oude boek tegemoet waait, is de jeugd passend bij mijn gehele leven – en niet de jeugd der jaren, waarin die jeugd heden was. De herinnering van mijn jeugd is echt, wanneer zij niet identiek is aan de jeugd van toen. Ik bemerk dat, wanneer ik […]
‘Maar al kan ik me dan vergissen in zulke gevallen – is het niet mogelijk, dat ik onder narcose ben? Als ik het ben en als de narcose me van het bewustzijn berooft: spreek ik en denk ik niet werkelijk? Ik kan niet in ernst aannemen, dat ik nu droom. Wie in zijn droom zegt […]
Tot aan de negentiende eeuw waren in West-Europa onthoofdingen openbaar toegankelijk. Een onthoofding werd destijds als een lustvol vermaak voor de massa beschouwd. In zijn boek The Romantic Agony herinnert Mario Praz eraan dat Engelse edellieden tijdens onthoofdingen in Franse steden kamers huurden aan het plein, waar de onthoofding plaatsvond. De Romantische fascinatie voor de […]
In dit boek maak ik een reis door de tijd in de hoop dat ik daarmee uiteindelijk bij Hitler beland. Niet dat ik mijn boodschap alsnog tot de Führer zou willen richten als een postuum memorandum over de waan. Maar als personage is Hitler bij het schrijven van dit boek wel een jaar lang in […]
Midsland aan zee, 8 juli j.l. Leeuwarder Courant, 15 oktober 2004
Ook voor jou heb ik nog met recht geofferd op het altaar van mijn behoud, Niet omdat ik belang had bij je dood, ditmaal net, maar omdat ik belang had juist bij je leven. Ik herken je zo goed. Jij , oude man, achter. Alle doodsformaties ben jij het leven. In de wijsheid van mijn […]
In 2014 publiceerde Wouter Kusters zijn opus magnum Filosofie van de waanzin. Opvallend is dat ‘het geval Hitler’ niet voorkomt in zijn diepgravende beschouwingen over de waan. Filosofen ontwijken doorgaans het geval Hitler als ze gaan filosoferen over de waanzin. In beschouwingen over de verbanden tussen waanzin en de cultuurgeschiedenis wordt veelal met een wijde boog […]
“… hij…hij…hij is hier…” Daarna niets meer. Zo eindigt de roman Siegfried van Mulisch. Die ‘hij’ zou Hitler zelf zijn, die in een nachtmerrie verschijnt aan de hoofdpersoon. Of was het soms de duivel in hoogsteigen persoon? Ook Hitler zou ooit door de duivel zijn bezocht, als we Hermann Rauschning mogen geloven, als hij in […]
‘Hij lachte weinig, zijn gezicht weerspiegelde überhaupt weinig emotie. Hij straalde de rust uit van een man die wist wat hij moest doen. Op foto’s keek hij meestal strak voor zich uit, niet onvriendelijk maar onbewogen, alsof hij zich de lens niet bewust was. Het restant van een oude aangezichtsverlamming droeg bij aan een zekere […]
Rijdend op de AfsluitdijkEen windvlaag in de flankRook ik de geur van rotte visEen lucht van stank voor dankVer aan de horizon zag ikEen licht dat op mij wachtMijn ogen vielen bijna dicht‘k moest stoppen voor de nacht Ze stond daar in de open deurIk hoorde al de belEn dacht nog bij me zelfDe hemel […]
Wee degenen die het goede kwaad noemen en het kwade goed, de duisternis licht noemen en het licht duisternis. Jesaia 5.20 Kort na de Tweede Wereldoorlog werd de groeiende goddeloosheid nog als een belangrijke ontstaansvoorwaarde van het nationaalsocialisme gezien. Jaspers formuleerde het in 1946 als volgt: ‘Want deze onvoorwaardelijkheid van een blind geworden nationalisme – […]
Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder,bladstil, gewichtloos drijvend op haar witte bed.Altijd vandaag, zeg ik. Ze glimlacht vaagen zegt: zijn we in Roden of Den Haag?Wat later: kindje ik word veel te oud.Ik troost haar, dierbare sneeuwwitte astronautzo ver al van de aarde weggedreven,zo moedig uitgestapt en in de ruimte zwevendzonder bestek en […]
‘Een biografie is de ontroering van iemand dichterbij te willen komen, maar hem of haar, die zich van ons omkeert, achterna te moeten te moeten staren. Op dit moment van melancholie komen we tot het besef van betekenis. Dat is het punt waarop de biograaf zelf – een dichter bij de dichter wordt.’ Deze woorden […]
Zoals ooit God een levende God was die zich openbaarde in de existentie van de levende mens, zo is de herinnering een levende herinnering die zich in het bewustzijn openbaart en in een levend mens tot leven komt. Je zou het een proustiaanse doorstart van de religie kunnen noemen. Of simpeler gezegd: je moet het […]
Als een spiritueel geloof plotseling wegvalt, kan in de plaats van de leegte die zich dan vormt ook een substituut van de transcendentie ontstaan. Hierbij – en ook elders in dit boek – hanteer ik de term transcendentie doorgaans in de traditionele, theologische zin van woord: als iets wat de mens en de werkelijkheid als […]
