‘Stationair in de Tijd zijn betekent daarom, met vrijwaring reizen door alle lichamen, bewegingen of krachten waarvan de ‘locus’ het punt in de ruimt zal zijn dat gekozen wordt door de Reiziger als vertrekpunt van zijn Machine van Absolute Rust, ofwel: de Tijdmachine. Of men kan denken dat men zelf door deze gebeurtenissen ‘doorlopen’ wordt, […]
Tekst: Dave Wendt, zie: de site van Attiek Op zaterdag 14 mei 2022 werd in Stadsschouwburg De Harmonie het dertigjarig jubileum van Attiek gevierd met een symposium over de wederopbouwtijd en een feestelijke borrel. De keuze van het onderwerp hield verband met het actuele ‘Masterplan Heechterp’ voor de vernieuwing van de Leeuwarder woonwijk die eind […]
Ik had een droom vannacht. Aan het voeteneind van mijn bed zag ik een vuurtoren staan. Ik schreeuwde het hele huis bij elkaar. Opeens kwam mijn oude moeder de slaapkamer binnen en deed het licht aan. Ze had krulspelden in en onder haar duster zag ik haar rubbercorset. Ze sprak me geruststellend toe en zei dat ik […]
‘Hooguit kan men zeggen dat het platteland de geïmporteerde burgerlijke deugden en waarden – het harde werken, het plichtsbesef, het gemeenschapsgevoel – langer vasthield (en vasthoudt) dan de stad. Maar ook dan liggen deze beide niet onoverbrugbaar ver uit elkaar. Ze verhouden zich niet als ‘oertijd’ en ‘toekomst’, maar als ‘toen’ en ‘nu’. In de […]
Ook ik heb me de laatste tijd verdiept in Titus, en dan met name in zijn jeugdjaren. Daar is merkwaardigerwijs weinig tot niets over geschreven en van bekend. Ja, Crijnen gaat er in zijn boek (dat ver boven alle tot nu toe verschenen boeken over Titus Brandsma uitsteekt) op in. Ik heb geprobeerd meer daar […]
Vandaag wordt Titus Brandsma heilig verklaard in Rome. Om die reden herhaal ik een passage uit het hoofdstuk over Titus Brandsma en Gerard Reve uit mijn boek Modernisme in Lourdes. Gerard Reve en de secularisering (2013). Titus Brandsma en Gerard Reve. Beiden waren mysticus. De een kwam uit Friesland, de ander ging er in de […]
‘In de oorlogsjaren is in versneld tempo de samenhang van de normale maatschappij verloren gegaan, overal, in ieder land dat aan de oorlog heeft deelgenomen. Chaos en willekeur werden genormaliseerd, in vredestijd onbekende menselijke mogelijkheden bevorderd tot omgangsvormen, dit alles niet voor de korte duur van een incident, maar over een bestek van jaren, dagelijks. […]
Ondanks deze voor ieder zichtbare kwaliteiten lijkt het probleem in de receptie van dit werk nog altijd niet opgelost. Niet zelden wordt dit oeuvre bij voorbaat ingedeeld bij de traditionelere kunstvormen. Lang niet iedereen ervaart haar werk ook als modern, laat staan als eigentijds. Het wordt op zijn best als ‘klassiek modern’ gekwalificeerd, maar niet […]
‘Deze kapel van Le Corbusier is een teken en de mensen die het wel en wee van deze tijd ter harte gaat, vragen zich natuurlijk af, wat dit nu betekent. Daarover zou ik hier alleen dit willen zeggen: voor de christen – en onze maatschappij heet toch christelijke – moet het een steeds terugkerende gruwel […]
Hoe is nostalgie kunnen uitgroeien tot de kwaal van onze tijd? Dat is de vraag die de cultuurfilosofe Svetlana Boym zich stelt in haar boek The Future of Nostalgia (2001). Nostalgie was ooit een ziekelijk gevoel dat betrekking had op een specifieke verwijdering in de ruimte, maar dat gevoel is uitgegroeid tot een generieke kwaal […]
Vannacht nog had ik weer zo’n repeterende droom die ik al talloze malen gedroomd heb. Ik was aan het wandelen in Bilgaard, de noordelijke stadswijk van Leeuwarden met galerijflats uit de jaren zestig, de tijd van de wederopbouw toen hoogbouw de oplossing leek te zijn voor de snelle groei van het aantal inwoners van de […]
Sinds de jaren zestig ben ik bezig met de jaren zestig. Mijn doctoraalscriptie, waarmee ik in 1977 afstudeerde in de kunstgeschiedenis, ging al over de jaren zestig. Daarna is eigenlijk alles wat ik geschreven heb te herleiden tot die tijd. Bijna tien jaar geleden, op 11 oktober 2002, verscheen een artikel van mij op de […]
Erfgoed wordt vooral geassocieerd met begrippen als zeldzaam, authentiek en kostbaar, of iets dat in zijn bestaan wordt bedreigd en vanwege zijn waarde voor de samenleving bewaard moet blijven. Erfgoed met een beschermde status wordt beschouwd als datgene wat we in het heden als waardevol met elkaar delen en gezamenlijk de moeite waard vinden om […]
Gisteren liep ik rond in Heechterp. Wonderlijk genoeg werd ik overvallen door een gevoel van heimwee. Die wederopbouw-wijken waren zo slecht nog niet. Gehorig dat wel, maar voor de rest is het prachtig: ruimte, rust en regelmaat. Zo zijn wij babyboomers ook opgevoed op last van Dokter Spock. De reinheid keren we er gratis bij. […]
‘Het in- of zelfs aanroepen van canon en identiteit heeft door alle nationaal- en regionaal-essentialistische bombast en bombarie van de laatste tijd, en door al die ‘zoektochten naar de identiteit van .. .’ iets potsierlijks gekregen, iets opdringerigs zelfs. Misschien moesten we het c- en het i-woord voorlopig maar even niet meer gebruiken. We kunnen […]
De babyboomgeneratie- opgeleid vóór de Mammoetwet – wijkt echter wel af van de voorgaande en later generaties. De babyboomers kennen vergeleken met de generaties daarvoor en daarna een opvallend heterogeen ‘omnivoor’ smaakpatroon, waarbij de voorkeuren voor hoge cultuur en populaire cultuur gelijk opgaan. De generaties na de babyboomgeneratie zijn qua voorkeur veel meer op populaire […]
Reserveren zie: HIER Conformisme leek in die tijd bij uitstek door de architectuur te worden belichaamd. De seriële monotonie van deze huizenblokken met hun eindeloze gaanderijen had – ondanks alle pogingen tot variatie – geleid tot uniformiteit in de leefomgeving. Deze monotonie zou weldra als onmenselijk worden ervaren. De naoorlogse buitenwijken van Amsterdam of Leeuwarden […]
Cover van de op 26 april j.l verschenen bundel krantenartikelen van Max Pam (ZIE: HIER) LEES VERDER: HIER. Wat niet wordt vermeld is dat de oorspronkelijke titel van dit artikel anders luidde, namelijk: ‘Wij babyboomers hebben gefaald? Spreek voor jezelf, zak! (ZIE: HIER) Blijkbaar vond Max Pam dat achteraf bezien niet zo netjes van zichzelf.
De gedachte dat het opkomen van de psychologie als een genezings proces kan worden beschouwd, is voor zover ik weet het eerst geuit door de Nederlandse filosoof en psycholoog Heymans. In een hoogst merkwaardige redevoering in 1909, De toekomstige eeuw der psychologie, wees Heymans op de achteruitgang van de mens en de gemeen schap, de verloren gegane […]
‘Als niets waar is en alles slechts als een verhaal wordt opgevat, dan hoef je alleen maar een nieuw dominant verhaal te creëren om de huidige politiek orde te ondermijnen.’ Dat beweert Susan Neiman in haar boek Verzet en rede in tijden van nepnieuws (2017). Postmodernisme en neoliberalisme lijken elkaar goed te vinden in een […]
Zo heb ik besloten de tijd in dit boek achteruit te laten lopen. Ik rol de loper van de geschiedenis terug naar het verleden. Terug naar de oorlog die ik niet heb beleefd, de oorlog van een babyboomer. Alleen zo is het wisselend beeld van het ultieme kwaad wellicht te herleiden tot zijn oorsprong. De achtereenvolgende […]
Het is 1 december 1948 en ik ben jarig. Het is mijn eerste verjaardag. Het moet mijn moeder zijn geweest die op het idee kwam om mij mee te nemen naar de fotograaf op de hoek van de Munt en de Kalverstraat. Zelf vond ik het niet zo’n best idee, zo te zien. Ik kijk […]
Het DNA van een generatie is de blauwdruk van de geschiedenis die daaruit voort zal komen. Die figuurlijke DNA wordt vooral gevormd in de overgangsjaren naar de volwassenheid. De kunst en poëzie van Cobra en De Vijftigers is niet te begrijpen zonder de impact die de oorlogsjaren heeft gehad op de ontvankelijke aard van een […]
‘Wie was die architect uit Friesland die in 1958 Rijksbouwmeester werd? Wat waren zijn ideeën over architectuur en stedenbouw? En waarom is er tot nu toe zo weinig aandacht aan zijn enorm brede oeuvre besteed? Deze en andere vragen kwamen boven bij bouwhistorisch ond erzoek van het ‘Slaakhuys’ in Rotterdam, dat oorspronkelijk was gebouwd voor de […]
Het gedachtegoed van Louis Le Roy (1924-2012) past in een scala van nieuwe ideeën die eind jaren zestig opkwamen op het terrein van stedenbouw, planologie, landschapsarchitectuur en omgevingsvormgeving. Aan de participatie van de bewoner werd grote waarde gehecht. Het waren ideeën die in een periode dat de samenleving door velen als volledig maakbaar werd beschouwd […]
Wat was de kern van het modernisme? Die vraag houdt mij de laatste dagen bezig. Om een antwoord te vinden ben ik teruggekeerd naar Heidegger. Het gaat mij in deze tekst van vandaag niet zozeer om een waardebepaling van Heideggers denken in boek Zijn en tijd (1928), als wel om ‘het moderne’ in dit denken […]
(Foto’s Beeldbank Stadsarchief Amsterdam) Ongelukkig zijn is een talent dat je moet koesteren. Melancholie is de natuurlijke geestestoestand van de mens. Maar tegenwoordig spreken we niet meer over melancholie, maar over depressie. Depressief zijn lijkt het ergste wat een mens kan overkomen in een tijd waarin het geluk als een natuurlijk recht wordt beschouwd. ‘Wij eisen geluk!’ […]
‘Overal in de lucht is de adelaar thuis. Op de hele aarde heeft de nobele mens zijn vaderland.’ Die woorden van Euripides lijken op de huid van de moderne mens geschreven. De hele aarde is onze woonplaats. We zijn kosmopoliet geworden in de tijden van Verlichting en moderniteit. Maar is dat ook zo? Het heimwee […]
In 1955 fotografeerde Johan van der Keuken, die toen zeventien jaar was, zijn vrienden op het Amsterdams Montessori Lyceum. Hij noemde zijn fotoboek Wij zijn 17. Iedereen, die in de tijd van de wederopbouw zelf zeventien is geweest, herkent deze foto’s. Ze zijn klassiek en tijdloos. Het fotoboek van Johan van de Keuken riep na […]
Dit is mijn moeder met twee van mijn jongste zusters, Lucie en Trees. Mijn moeder heeft een kat op haar schouder. Die heette Mickey, want al onze katten thuis hebben altijd Mickey geheten. Het bijzondere van deze foto is, dat ik er niet op sta. Dat kon ook niet, want ik was nog niet geboren. […]
Symposium Wederopbouw: bron van zorg én inspiratie. Leeuwarder stadsuitbreidingen uit de jaren 1945-1965. Attiek 30 jaar! Hét discussieplatform voor architectuur, stedenbouw en ruimte in Leeuwarden bestaat dit seizoen 30 jaar. Het huidige bestuur vindt dit een goede reden voor een feestje. Maar Attiek zou Attiek niet zijn, als we niet ook een interessant onderwerp met […]
Het is moeilijk te geloven dat er een plek zou kunnen zijn waar Mariet nu is. Maar als er meer is tussen hemel en aarde, dan zal Mariet misschien wel op weg zijn naar de kathedraal van Chartres. Wie ooit – komend vanuit het noorden – deze kathedraal heeft zien naderen boven de korenvelden van […]
Vorige week donderdag overleed mijn lieve zus Mariet. Op 21 mei a.s. zou zij 90 jaar zijn geworden.
