Huub Mous

Vorige week donderdag overleed mijn lieve zus Mariet. Op 21 mei a.s. zou zij 90 jaar zijn geworden.

‘Er zijn nog steeds filosofen die Plato of Thomas van Aquino aanhangen. Maar geen mens kijkt meer op de klokken van uit de tijd van Plato en Thomas van Aquino.’  Dat schrijft Willem Frederik Hermans in zijn roman Een heilige van de horlogerie (1987). Het is een filosofische roman, waarin het centrale thema van Hermans […]

Toen ik in mijn jeugd naar school fietste over de Churchilllaan passeerde ik de Slingerbeekstraat. Hij lag aan mijn rechterhand en maakte een flauwe bocht. Die bocht fascineerde mij. Ik stelde mij voor dat deze staat als enige in Amsterdam een bocht had. Ik heb dat later nog eens gecheckt op de kaart en het […]

‘Eerst een paar woorden over ‘de jaren zestig’, een gecompliceerde fase uit onze contemporaine geschiedenis, waarmee nog maar heel onlangs – na de sociologen en politicologen – de historici aan de slag zijn gegaan. Zijn die breed opgevatte jaren zestig (zeg: de periode vanaf de tweede helft van de jaren vijftig tot het midden van […]

De film Wilde aardbeien van Ingmar Bergman vertelt het verhaal van een professor die een eretitel in ontvangst gaat nemen en onderweg terugblikt op zijn leven. Het is een roadmovie, maar ook een reis door het geheugen. Bij het zien van bloeiende wilde aardbeien begint de professor te mijmeren over zijn jeugd. Feit en fictie, realiteit […]

‘De eigenlijke nood van het wonen bestaat er niet in dat er niet genoeg woningen zijn. De eigenlijke nood van het wonen is daarin gelegen, dat de stervelingen het wezen van het wonen steeds weer zoeken, dat ze het wonen nog moeten leren.’ Dat zei Martin Heidegger in een voordracht genaamd Bauen, Wohnen, Denken, die […]

In de jaren vijftig ontstond een progressief katholiek offensief vanuit de menswetenschap. De fenomenologen van de Utrechtse School wezen hierbij de weg. Leerlingen aan kweekscholen en sociale academie kregen hun boeken te lezen. Vooral bij het vak Algemene Psychologie nam het werk van F.J.J. Buijtendijk, die zich in 1937 bekeerd had dit het katholicisme, een […]

In 1999 verscheen het boek Moderne leegte, over kunst en openbaarheid van de kunsthistoricus Camiel van Winkel. Het boek bracht nogal wat discussie op gang omdat hierin een nieuwe visie werd ontvouwd op de ervaring van de ruimte in de tijd van de Wederopbouw en de verandering die zich daarin heeft aangediend. Het bijzondere van […]

    In de jaren van de wederopbouw leek in het Franse chanson het woord solitude een nieuwe klank te krijgen. Het werd een mooi gevoel waarover je kon zingen. Je ne suis jamais seul avec ma solitude. Het verdriet kreeg een tweede traan. Eenzaamheid verscheen op de monitor van de tijdgeest. Zelfs een ex-vorstin […]

In 2004 overleden kort na elkaar twee van de bekendste Franse chansonniers, Sacha Distel en Serge Reggiani. Met Distel heb ik nooit zoveel gehad, met Reggiani des te meer. Hij was een bijzondere verschijning met zijn uiterst breekbare stem en zijn gevoelvolle performance. Ooit werd hij ontdekt door Barbara en sindsdien maakte hij naam, niet […]

Begin november 1998 vloog de Infirmerie in Leeuwarden in brand. De maand daarop was er een benefietconcert in Stadsschouwburg De Harmonie voor de gedupeerde kunstenaars die een atelier hadden in de Infirmerie. Op het podium van de grote zaal, die tot de nok toe was gevuld, maakte ik mijn debuut als chansonnier. In mijn beste […]

Bij de herdenking van de terreurslachtoffers van de aanslagen in Parijs in het najaar van 2015 zongen Noël Naim, Camélia Jordana en Nolwenn Leroy  Quand on n’a qua l’amour van Jacques Brel. De herdenking vond plaats op de binnenplaats van het Hôtel des Invalides. Tegelijkertijd werden op een groot scherm foto’s van de 130 mensen werden getoond […]

Op 18 januari 2006 overleed in het Spaanse Alicante Madeleine Zeffa Biver. Ze werd 68 jaar. Al enige tijd leed ze aan een de spierziekte ALS. Haar lichaam was zo slap als een deegsliert, of zoals ze het zelf verwoordde ‘als doorgekookte spaghetti’. Op eigen verzoek werd dan ook euthanasie toegepast, wat in Spanje destijds […]

  Être une heure, une heure seulementÊtre une heure, une heure quelquefoisÊtre une heure, rien qu’une heure durantBeau, beau, beau et con à la fois Het is het refrein van La Chanson de Jacky. Brel schreef het in 1965. Het was een lied over zichzelf, over hoe hij werkelijk was. Over zijn jeugd misschien, en […]

Want er staat geschreven: Ik zal de wijsheid van de wijzen verloren doen gaan en het verstand van de verstandigen zal Ik tenietdoen. Waar is de wijze? Waar de Schriftgeleerde? Waar de redetwister van deze wereld? Heeft God niet de wijsheid van deze wereld dwaas gemaakt? 1 Corinthiërs 19-20 Gisteren bedacht ik opeens dat ik […]

Ik ben dood maar kan toch verder. Mijn lichaam lijkt transparant, maar is ondoorzichtig, bleek als van albast. Ik ga nu de ruimte in waar ik eerst niet in durfde te gaan. Ik zie allerlei slaginstrumenten, trommels, pauken, belletjes, triangels. Verder is de ruimte helemaal leeg. Ik pak de muziekinstrumenten en probeer ze te bespelen. […]

Kijk goed, domboKijk goedVer aan de horizonDaar tussen het rietTussen molens en de hemelDaar komt een manDie ik niet kenKijk goed, domboKijk goed Is het een verre buurEen verdwaalde reizigerIemand die terugkeert van de oorlogEen vertegenwoordiger in kantIs het een priesterMet oud nieuwsDat ons helpt bij het ouder wordenIs het mijn broerDie ons komt zeggenDat […]

Verdwaald in het labyrintvan mijn weifelende geestben ik zoek gegaan naar wie ik was,de cowboy die ik vroeger ben geweest. ‘Ik ben niet bang,’ schreef ik op stoepen, ramen, ruiten.Ik hield van indiaantje spelen na de les.Ik had een hoed, een bijl, een mes,pistolen die met water konden spuiten. Zo ging die mooie jeugd voorbij.De […]

Toen ik nog jong was, geloofde ik in God die alles gemaakt heeft zoals het is. Sinds ik het domein van de religie verlaten heb, hou ik mij bezig met de geschiedenis. Ik ben ooit kunstgeschiedenis gaan studeren, omdat ik het verleden wilde begrijpen. Diep in mijn hart wilde ik iets meer weten van de […]

Ik stond op de Dam vannacht en zag een reuzenrad dat een onweerstaanbare aantrekkingskracht op mij uitoefende. Ik kocht een kaartje en ging helemaal alleen in een gondel zitten. Langzaam zette het grote wiel zich in beweging. Al schommelend bewoog ik naar de lucht. Ik zag de kruinen van de bomen, de daken en de […]

Rare droom vannacht. Ik zat op een boot en het was donker. Het was niet duidelijk wat de plaats van bestemming was. Ik liep op en neer op het achterdek en keek naar de sterren. Hitchcock kwam naast me staan. Zijn moeder was zojuist overleden maar dat werd niet gevierd, zo liet hij me weten. […]

De theologisch vragen die Auschwitz heeft opgeroepen zijn bepalend geweest voor het naoorlogse denken over God en moraal. ‘De eclips van God in Auschwitz’, zoals Martin Buber het noemde, heeft de mens teruggeworpen op zichzelf. Daardoor is het probleem van het kwaad er niet minder op geworden, integendeel. Kan de mens in moreel opzicht volledig […]

Het lijden, zo stond vroeger te lezen in katholieke catechismus, heeft een zin. Het lijden is voorzien en bedoeld en zal uiteindelijk leiden tot een algehele verlossing. Wie lijdt is immers los van de zonde. Lijden breekt de wil niet, maar sterkt haar juist. Lijden brengt wijsheid, waardigheid en mildheid voort. Maar het menselijk vermogen […]

‘In deze stad, die tot 1918 Lemberg heette, hebben de Russen een deel van de bevolking van Duitse afkomst afgeslacht alvorens zich terug te trekken; een wanddaad begaan op bevel van Stalins politieke commissarissen. Om zich te wreken besluiten de Duitsers een even groot aantal Joden uit het getto van Lviv af te slachten. Associated […]

Dit beeldje van Jeanne d’Arc kocht ik ooit bij het antiquairtje aan de Oostergrachtswal in Leeuwarden.  Het is van biscuit gebakken aardewerk. Dat is een vorm van keramiek dat slechts eenmaal zonder glazuur is gebakken en vervolgens van een dunne glazuurlaag is voorzien. Waarschijnlijk is het eind negentiende eeuw gemaakt, ergens in Noord-Frankrijk. Het gipsen […]

Ik mag de oorlog dan niet hebben meegemaakt, de jaren zestig, daar weet ik alles van. Sterker nog, ik was erbij. Wie zoals ik de jaren zestig bewust heeft beleefd weet waar hij was toen Phil Bloom naakt op TV verscheen. Dat zijn de klassieke momenten, waar het collectieve geheugen het individuele geheugen kruist. Hetzelfde geldt […]

Alles neemt afscheid. Alles begroet elkaar weer. Eeuwig blijft zich trouw de ring van het zijn. In elk nu begint het zijn. In elk hier rolt de bol daar. Het midden is overal. Krom is het pad der eeuwigheid. Friedrich Nietzsche Soms heb ik het vermoeden dat het gezonde verstand niet meer bestaat. Dat er […]

Steeds meer hoor ik spreken over Russische oooooolie-garchen. Met de klemtoon op óóóóólie. Maar Russische oligarchen hebben niets met Russische olie van doen. Ook niets met Russisch gas. Het woord oligarch stamt uit het Grieks ( ὀλίγος (oligos) = ‘weinig’ en ἄρχειν (archein) = ‘heersen’). Jammer dat Koot & De Bie zo’n taalkundig fenomeen niet […]

De os en de kip, februari 2005 ‘Het was inderdaad een wonderlijke beestenboel, die winteravond, begin 2005. Mous had een kleurige kippenkop op, zelf had ik een opgeruimde ossenkop aangeschaft, attributen die we ’s middags in de feestneuswinkel aan de Voorstreek in Leeuwarden hadden gekocht. Achteraf misschien een beetje te gortig, maar op dat moment […]

Toeval bestaat niet, wordt wel beweerd. Maar is dat ook zo? Als er zoiets als een God bestaat, dan moet Hij zich dood vervelen bij het toeval van de werkelijkheid. Maar bestaat er zoiets als een God?  In zijn boek Oneindigheid, filosofie en wetenschap van het oneindige (1986) beweert Rudy Rucker dat er twee opvattingen over […]

Fred Landsman: zonder titel.   Vanochtend kroop ik weg in het putje van het bad.Ik wilde terug, ik had genoeg van deze aarde.Ik daalde af waar zij mij als haar vrucht bewaardeen zag de moederschoot die mij heeft liefgehad. In dat grottenstelsel diep verborgen in de grondzweefde ik gewichtloos in het warme sterrenwater.Ik schopte in […]

Jaren geleden stond ik in de Nationalgalerie in Berlijn plotseling voor dit schilderij. Het is niet zo groot, zo’n 50 bij 60 centimeter. Je ziet een slaapkamer in Berlijn. De ramen staan open. Daarvoor, tussen raam en schrijftafel, is het donkere silhouet van een zittende figuur te zien. Op de schrijftafel liggen wat spullen ongeordend […]

* Wie filosofeert moet in de oerchaos afdalen en zich daarin thuisvoelen. Ludwig Wittgenstein Een waan is een fictie die door de betrokkene als werkelijkheid wordt opgevat en waarvan hij niet af te brengen is, zelfs niet door het gebruik van rationele argumenten. Zo bezien is de waan een foutieve realiteitservaring die door het gezonde […]

In september 2001 liep ik rond op de Biënnale van Venetië. Nog pas een week daarvoor waren twee vliegtuigen in de Twin Towers gevlogen. Even had ik geaarzeld of ik wel op reis zou gaan. In de kranten waren korte berichten verschenen over een mogelijke kernoorlog. De Amerikaanse regering zou dit overwogen hebben. Niettemin was […]

In het voorjaar van 1965 zag ik op televisie het toneelstuk Hendrik IV van Pirandello. Het maakte een verpletterende indruk op mij. Ko van Dijk speelde de hoofdrol, dat weet ik nog goed. Hendrik IV gaat over een existentieel probleem. Hoe is het om in het schemergebied te leven tussen waan en werkelijkheid? Waar ligt […]

‘Hoe 
meer de geest weet, hoe beter begrijpt hij zijn krachten en de orde der natuur; maar hoe beter hij zijn eigen krachten kent, hoe beter zal hij in staat zijn 
zichzelf te leiden en zijn gedragslijnen te bepalen; en hoe beter hij de natuurorde begrijpt, des te gemakkelijker zal het hem vallen zich van […]

‘In de omvang van de leugen ligt altijd een zeker element van geloofwaardigheid besloten, omdat de grote massa van het volk…makkelijker ten offer valt aan een grote leugen, dan aan een kleine, omdat ze ook zelf soms in kleine dingen liegen…Een dergelijke onwaarheid zet zich daarom helemaal niet in hun hoofd vast…Juist om deze reden […]

Constant, Homo Ludens, Olieverf op doek, 1964, Stedelijk Museum in Amsterdam Sinds Hitler weten we definitief dat de beschaving een kwetsbare stuwdam is met daarachter de barbarij. Telkens weer keert die les van de geschiedenis terug in een nieuwe gedaante, alsof we het niet al wisten of nog steeds niet willen weten. De babyboomers waren de […]