Ik stond op de Dam vannacht en zag een reuzenrad dat een onweerstaanbare aantrekkingskracht op mij uitoefende. Ik kocht een kaartje en ging helemaal alleen in een gondel zitten. Langzaam zette het grote wiel zich in beweging. Al schommelend bewoog ik naar de lucht. Ik zag de kruinen van de bomen, de daken en de […]
Rare droom vannacht. Ik zat op een boot en het was donker. Het was niet duidelijk wat de plaats van bestemming was. Ik liep op en neer op het achterdek en keek naar de sterren. Hitchcock kwam naast me staan. Zijn moeder was zojuist overleden maar dat werd niet gevierd, zo liet hij me weten. […]
De theologisch vragen die Auschwitz heeft opgeroepen zijn bepalend geweest voor het naoorlogse denken over God en moraal. ‘De eclips van God in Auschwitz’, zoals Martin Buber het noemde, heeft de mens teruggeworpen op zichzelf. Daardoor is het probleem van het kwaad er niet minder op geworden, integendeel. Kan de mens in moreel opzicht volledig […]
Het lijden, zo stond vroeger te lezen in katholieke catechismus, heeft een zin. Het lijden is voorzien en bedoeld en zal uiteindelijk leiden tot een algehele verlossing. Wie lijdt is immers los van de zonde. Lijden breekt de wil niet, maar sterkt haar juist. Lijden brengt wijsheid, waardigheid en mildheid voort. Maar het menselijk vermogen […]
‘In deze stad, die tot 1918 Lemberg heette, hebben de Russen een deel van de bevolking van Duitse afkomst afgeslacht alvorens zich terug te trekken; een wanddaad begaan op bevel van Stalins politieke commissarissen. Om zich te wreken besluiten de Duitsers een even groot aantal Joden uit het getto van Lviv af te slachten. Associated […]
Dit beeldje van Jeanne d’Arc kocht ik ooit bij het antiquairtje aan de Oostergrachtswal in Leeuwarden. Het is van biscuit gebakken aardewerk. Dat is een vorm van keramiek dat slechts eenmaal zonder glazuur is gebakken en vervolgens van een dunne glazuurlaag is voorzien. Waarschijnlijk is het eind negentiende eeuw gemaakt, ergens in Noord-Frankrijk. Het gipsen […]
Ik mag de oorlog dan niet hebben meegemaakt, de jaren zestig, daar weet ik alles van. Sterker nog, ik was erbij. Wie zoals ik de jaren zestig bewust heeft beleefd weet waar hij was toen Phil Bloom naakt op TV verscheen. Dat zijn de klassieke momenten, waar het collectieve geheugen het individuele geheugen kruist. Hetzelfde geldt […]
Alles neemt afscheid. Alles begroet elkaar weer. Eeuwig blijft zich trouw de ring van het zijn. In elk nu begint het zijn. In elk hier rolt de bol daar. Het midden is overal. Krom is het pad der eeuwigheid. Friedrich Nietzsche Soms heb ik het vermoeden dat het gezonde verstand niet meer bestaat. Dat er […]
Steeds meer hoor ik spreken over Russische oooooolie-garchen. Met de klemtoon op óóóóólie. Maar Russische oligarchen hebben niets met Russische olie van doen. Ook niets met Russisch gas. Het woord oligarch stamt uit het Grieks ( ὀλίγος (oligos) = ‘weinig’ en ἄρχειν (archein) = ‘heersen’). Jammer dat Koot & De Bie zo’n taalkundig fenomeen niet […]
De os en de kip, februari 2005 ‘Het was inderdaad een wonderlijke beestenboel, die winteravond, begin 2005. Mous had een kleurige kippenkop op, zelf had ik een opgeruimde ossenkop aangeschaft, attributen die we ’s middags in de feestneuswinkel aan de Voorstreek in Leeuwarden hadden gekocht. Achteraf misschien een beetje te gortig, maar op dat moment […]
Toeval bestaat niet, wordt wel beweerd. Maar is dat ook zo? Als er zoiets als een God bestaat, dan moet Hij zich dood vervelen bij het toeval van de werkelijkheid. Maar bestaat er zoiets als een God? In zijn boek Oneindigheid, filosofie en wetenschap van het oneindige (1986) beweert Rudy Rucker dat er twee opvattingen over […]
Fred Landsman: zonder titel. Vanochtend kroop ik weg in het putje van het bad.Ik wilde terug, ik had genoeg van deze aarde.Ik daalde af waar zij mij als haar vrucht bewaardeen zag de moederschoot die mij heeft liefgehad. In dat grottenstelsel diep verborgen in de grondzweefde ik gewichtloos in het warme sterrenwater.Ik schopte in […]
Jaren geleden stond ik in de Nationalgalerie in Berlijn plotseling voor dit schilderij. Het is niet zo groot, zo’n 50 bij 60 centimeter. Je ziet een slaapkamer in Berlijn. De ramen staan open. Daarvoor, tussen raam en schrijftafel, is het donkere silhouet van een zittende figuur te zien. Op de schrijftafel liggen wat spullen ongeordend […]
* Wie filosofeert moet in de oerchaos afdalen en zich daarin thuisvoelen. Ludwig Wittgenstein Een waan is een fictie die door de betrokkene als werkelijkheid wordt opgevat en waarvan hij niet af te brengen is, zelfs niet door het gebruik van rationele argumenten. Zo bezien is de waan een foutieve realiteitservaring die door het gezonde […]
In september 2001 liep ik rond op de Biënnale van Venetië. Nog pas een week daarvoor waren twee vliegtuigen in de Twin Towers gevlogen. Even had ik geaarzeld of ik wel op reis zou gaan. In de kranten waren korte berichten verschenen over een mogelijke kernoorlog. De Amerikaanse regering zou dit overwogen hebben. Niettemin was […]
In het voorjaar van 1965 zag ik op televisie het toneelstuk Hendrik IV van Pirandello. Het maakte een verpletterende indruk op mij. Ko van Dijk speelde de hoofdrol, dat weet ik nog goed. Hendrik IV gaat over een existentieel probleem. Hoe is het om in het schemergebied te leven tussen waan en werkelijkheid? Waar ligt […]
‘Hoe meer de geest weet, hoe beter begrijpt hij zijn krachten en de orde der natuur; maar hoe beter hij zijn eigen krachten kent, hoe beter zal hij in staat zijn zichzelf te leiden en zijn gedragslijnen te bepalen; en hoe beter hij de natuurorde begrijpt, des te gemakkelijker zal het hem vallen zich van […]
‘In de omvang van de leugen ligt altijd een zeker element van geloofwaardigheid besloten, omdat de grote massa van het volk…makkelijker ten offer valt aan een grote leugen, dan aan een kleine, omdat ze ook zelf soms in kleine dingen liegen…Een dergelijke onwaarheid zet zich daarom helemaal niet in hun hoofd vast…Juist om deze reden […]
Constant, Homo Ludens, Olieverf op doek, 1964, Stedelijk Museum in Amsterdam Sinds Hitler weten we definitief dat de beschaving een kwetsbare stuwdam is met daarachter de barbarij. Telkens weer keert die les van de geschiedenis terug in een nieuwe gedaante, alsof we het niet al wisten of nog steeds niet willen weten. De babyboomers waren de […]
‘Als macht van het afgescheiden denken en denken van de afgescheiden macht is de filosofie er nooit uit zichzelf in geslaagd de theologie op te heffen. Het spektakel is de materiële reconstructie van de religieuze illusie. De spectaculaire techniek heeft niet de religieuze wolken verdreven waarin de mensen hun eigen, van henzelf losgemaakte vermogens hadden […]
Kennedylaan Heerenveen, eind jaren zestig (foto: Louis Le Roy) ‘Debord kritiseert de huidige maatschappij, maar levert geen enkele bijdrage tot een oplossing. In korte kernmachtige uitspraken geeft hij een duidelijke analyse van de huidige stand van zaken van het materialisme en toont aan dat het proportioneel is toegenomen in vergelijking met de toestand ten tijde […]
Voor deze bundel hebben wij met zorg acht artikelen geselecteerd van auteurs die meededen aan de Van Helsdingenprijsvraag van 2020-2021. Hiermee willen we u laten zien met wat voor soort inzendingen men aan de prijsvraag meedoet. Deze artikelen tonen de grote verscheidenheid aan benaderingen op het grensgebied van psychiatrie en filosofie. Met bijdragen van: Rick Bellaar, […]
‘Een ieder, zelfs de meest onzelfstandige denker, acht zich in zijn eigen bewustzijn soeverein. Sinds van de ziel alleen nog sprake is als men hulp zoekt bij biechtvader of psychiater ziet men het bewustzijn als de laatste toevlucht, die het subject, op de vlucht voor de catastrofale wereld, in zich zelf zoekt en denkt te […]
Foto’s: Peter Wouda Op 15 juli a.s. is het 10 jaar geleden dat Louis Le Roy overleed. De laatste jaren van zijn leven heb ik hem goed gekend. In feite sinds het jaar 2000, toen ik hem had gevraagd een kunstproject uit te voeren samen met zijn vroegere leerling John Körmeling. Dat project liep […]
Over twee maanden is het Pasen. Dat is nog een hele tijd, maar de tijd vliegt en is onherroepelijk. Vandaar bij wijze van toegift voor al mijn lezers die mij de afgelopen maanden in mijn dromen hebben gevolgd volgt vandaag nog het verslag van een ontmoeting die ik onlangs had met een schrijver die ik […]
De grootste misvatting over het menselijk geheugen is dat het zou werken als een computer. Herinneringen zijn geen pakketjes informatie die je in de hersenen kunt opslaan en daarna op elk gewenst moment op het scherm van het bewustzijn tevoorschijn kunt toveren. Zo’n tijdscapsule bestaat niet. Telkens weer neemt de herinnering een andere gedaante aan, […]
Soms heb je van die dagen. Je wordt wakker en je begrijpt alles. Hoe is het mogelijk dat ik het niet eerder zo heb gezien tussen het stof van de al die boeken om me heen? Ik kan weer helemaal opnieuw beginnen. Alles uithalen. Alle breiwerken die ik in de afgelopen jaren in elkaar heb […]
Telekinese is het in beweging brengen van materie door het aanwenden van (nog) onbekende krachten van de geest. Het fenomeen is nog nooit bewezen binnen een herhaalbare proefsituatie. In de jaren zestig werd op tv een parapsychologisch experiment uitgevoerd, waar iedereen mee kon doen. Ik kan me dat nog goed herinneren. Men had een […]
De laatste tijd word ik bezocht door een droom die steeds weer terugkeert. Vannacht was hij er weer. Ik zit gevangen in een computerspel. Vluchten kan niet meer. Ik bevind me op een begraafplaats die is omgetoverd tot het speelterrein van een spelletje. Midden tussen de graven bevindt zich een basketbalveld. Overal staan felle lampen […]
A vingt ans cœur joyeuxMoi qui ne savais rienJ’allais aux quatre coinsDes horizons du mondeJe croyais comme vousQue la terre était rondeEt les hommes parfaitsJe m’en portais si bien Juliette Gréco
Midden jaren zestig ging er iets stuk in de wereld. Jonge mensen sloegen los van de rol of werden soms letterlijk gek. In no time strak er een storm op die weldra zou uitgroeien tot een orkaan. ‘Het was alsof er een vliegende schotel was geland’, zo zou Bob Dylan het later verwoorden. In die […]
Tekst persbericht Stichting Erfgoed Fundaasje Frysk en Frij hellet eigen argyf wei by Tresoar Frysk en Frij hellet har argyf by Tresoar wei. De reden is dat Tresoar it argyf net ûntsluten hat en it net tagonklik is foar de ûndersiker. Sels net foar Frysk en Frij sels, dat te set is mei in kronyk […]
V.l.n.r.: oom Frans, tante Boukje, oom Hessel, Beppe, mijn moeder en mijn vader Een ziel krijgt bij de geboorte een woonplaats en een naam. Mijn geboorte in 1947 leidde tot enig rumoer in de Friese familie, toen bleek dat mijn moeder de nieuwe stamhouder niet Manus Durk wilde noemen, zoals de familietraditie dat eiste. Mijn […]
Pake en Beppe en het huis in Bakhuizen, begin jaren veertig In augustus 1958 verscheen in het blad De katholike Fries (jaargang 10, nummer 4) een artikel dat geschreven is door mijn pake, Manus Durk Mous. Het verhaal gaat over drie broers die in 1794 meevochten met de Poolse generaal Kosciuszko in een oorlog om […]
‘Al die miezerige, scheefgegroeide, gemankeerde types die in het leven geen vervulling hebben kunnen vinden: naaktlopers, vegetariërs, lusthoftuiniers, vaccinatieweigeraars, goddelozen, biosofen en levenshervormers, die hun invallen verabsoluteren en van hun eigen gril een religie willen maken, laten nu hun geheime wensen in de vele gasbellen van de reuzenluchtballon der partij instromen, om met dit grote […]
Een van de belangrijkste intenties die Wouter Kusters had bij het schrijven van zijn boek Filosofie van de waanzin was om de intentie om de psychotische ervaring te verlossen uit zijn medisch jargon en als uitzonderlijke ervaring een herwaardering te geven. Met die intentie voor ogen zou ook Hitlers waanwereld uit het jargon van de […]
06 Amsterdam, januari 1972 Iets waarover we evenzeer moeten nadenken is de behoefte aan religie die in deze situatie opduikt. Een aanwijzing daarvoor zijn de eschatologische leenwoorden in het dreunende mediadiscours. Om de fenomenen te omschrijven grijpt men vooral in ed Amerikaanse media obsessief terug naar het woord Apocalyps. En spreekt men vaak expliciet over […]
Het eerste kenmerk is dat de geneeskunde, net als het kapitalisme, geen nood heeft aan een specifieke dogmatiek, maar zich beperkt tot het overnemen van begrippen uit de biologie. Anders dan de biologie zelf articuleert zij deze concepten echter op een gnostisch-manicheïstische manier. Ze ordent concepten volgens een overdreven dualistische oppositie. Aan de ene kant […]
Wat mij zorgen baart is niet alleen het heden, maar vooral ook de toekomst. Net zoals oorlogen ons een reeks onheilspellende technologieën hebben nagelaten, is het ook nu meer dan waarschijnlijk dat sommigen na deze gezondheidscrisis zullen proberen de experimenten voort te zetten die overheden nog niet hebben kunnen uitvoeren, universiteiten zullen gesloten worden voor […]
