Het bezwaar van boeken,’ zei John Rivers, ‘is, dat zij zinvol willen zijn. De werkelijkheid is nooit zinvol.’ ‘Nooit?’ vroeg ik. ‘Misschien in God’s oog,’ gaf hij toe, ‘maar nooit in onze. Verhalen hebben stijl, ze hebben samenhang. Feiten hebben noch het een, noch het ander. In kort: het bestaan is een aaneenschakeling van vervelende […]
Gisteren was het Open Monumentendag bij ons in de straat , de Harlingerstraatweg in Leeuwarden. Dat betekende: gluren bij de buren! Bij alle huizen die open waren kwamen we bekenden tegen. En overal hoorde ik iets wat ik nooit eerder had gehoord. Over Kris Callens bijvoorbeeld. Hij schijnt best een aardige man te zijn. Nooit […]
Mijn fascinatie voor het fenomeen terrorisme ontstond in 2001. Kort na de aanslagen van 9/11 werd ik door Piet Hemminga – mijn voormalig directeur bij de Fryske Kultuerried – gevraagd om een zogeheten Brekpuntlêzing te houden in It Aljemint van de Fryske Akademy. Dat verzoek had niets met de aanslagen in Amerika te maken. Brekpuntlêzingen […]
Het is 23 juli 2000. De laatste dag van het Frysk Festival. Op de foto van links naar rechts: Gryt van Duinen , ondergetekende , Metsje Gerlsma en Peter Karstkarel. Zo zou ik me het Frysk Festival graag willen blijven herinneren. Als een coproductie van een dreamteam. Zo is het festival ooit ook opgericht. Het moest […]
Hans Kraan (rechts) en ik, 1961 (zie: Klassenfoto) ‘Ik heb inmiddels wel wat biografische gegevens over Ben Hemelsoet bij elkaar geharkt, maar misschien is dat wat mosterd na de maaltijd nu je boek af is. Ik heb ook een en ander proberen te reconstrueren i.v.m. de ontmoeting van Ben en Gerard Reve. Ben heeft mij […]
‘Op elk moment vroeg ik me af wat ik kon zijn in de ogen van God. Nu wist ik het antwoord. God ziet me niet. God hoort me niet. God kende me niet. Zie die leegte op onze gezichten? Dat is God. Zie je die kier in de deur? Dat is God. Zie je dat […]
De laatste keer dat ik in Parijs was heb een middag doorgebracht in de wijk Montparnasse. Ik hou niet alleen van dwalen, naar ook van begraafplaatsen. Ook die hebben iets tijdloos, alsof de doden er nog leven in een tijd die voor eeuwig stilstaat. Tussen de dode bladeren is het stil. Begraafplaatsen geven me een […]
Volgens Ian McGuilchrist gaan onze hersenen op te werk op een wijze die nauw samenhangt met splitsing van ons brein in twee hersenhelften. Als je een probleem wilt begrijpen en oplossen, ga je eerst ‘patroon-denken’, dat gebeurt met de rechter hersenhelft die het patroon oppikt, nadat de prefrontale hersenschors ( die zelf overigens over twee […]
‘The inner structure of our intellect reflects the structure of our universe.’ Iain McGuilchrist, The Master and his Emissary. The Divided Brain and the Making of the Western World (2009) Ons brein is verdeeld in twee hemisferen maar de functionele taakverdelingen in het brein zijn veel minder strikt gescheiden dan in veel studies uit […]
Wat is de historische ruimte? Veel mensen zullen denken dat dit dezelfde ruimte is waar natuurkundigen over spreken. Dat wil zeggen: de ruimte van de zwaartekracht, de ruimte van Einstein, de driedimensionale ruimte die intrinsiek verbonden is met de tijd. Kortom, de uitgestrektheid waar oorzaak en gevolg de dienst uitmaken en waarin alles relatief is. […]
Tijd en ruimte zijn altijd als twee aparte gegevenheden gezien, maar Einstein ontdekte dat ruimte en tijd eigenlijk twee woorden zijn voor hetzelfde. Er is sprake van een continuüm waarin ruimte en tijd onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Maar wat betekent dit voor het dagelijks leven? Eigenlijk is deze ontdekking van honderd jaar geleden nog […]
De laatste jaren word ik bezocht door een opstandige droom die zo af en toe terugkeert. Vannacht was hij er weer. Ik hang aan mijn boekenkast. Of beter gezegd, ik zit erin opgesloten want vluchten kan niet meer. Mijn huis is omgetoverd tot een bibliotheek vol verhalen uit het verleden. In de tuin is een […]
Langs de Dokkumer Ee in de winter (eigen foto) Licht en kunst zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Tenminste, zo is het ooit geweest, toen het licht nog samen met de kleur en de vorm van de dingen een vanzelfsprekende eenheid vormden. Het waren de donkere eeuwen van de Middeleeuwen, toen de regenboog nog als een […]
Arnhemmers zien in de tekst boven de AKU Fontein misschien niets meer dan dat. Maar volgens de organisatie van de beeldententoonstelling zit er heel veel meer achter. “Het werk van Oguibe ontvouwt verschillende noties van sekswerk in Europa en specifiek Nederland. Het onderzoekt de samenvloeiing van moraliteit, legaliteit en kapitaal rond sekswerk, onderzoekt de historische […]
‘Kitsch is niet zoiets als ‘slechte kunst’, zij vormt een eigen, en wel een gesloten systeem, dat als een vreemd lichaam in het totale systeem van de kunst zit, of, als u wilt, ernaast staat: het is vergelijkbaar – en dat is niet alleen maar een metafoor – met het systeem van de Antichrist in […]
Het is 8 maart 1958. Die datum staat met potlood achter op de foto, dus hij zal wel kloppen. Voor het eerst kijk een beetje kwiek uit mijn ogen. De eerste tien jaar van mijn leven is me dat niet of nauwelijks gelukt. Die wollen trui had mijn moeder gebreid. De schrijfpen houd ik correct […]
Ook Stephan Hawking komt er niet geheel uit in zijn korte geschiedenis van de tijd: wanneer houdt de mensheid nou eens op met te kijken naar de zwarte gaten? Met die fascinatie voor het oneindige en de onmetelijkheden. De fascinatie voor de fascinatie op zich zelf. Verslaafd zijn aan de verwondering. Heimwee naar de exaltatie, het […]
In haar historische studie over de Spaanse griep schetst Laura Spinney hoe de aftocht van de pandemie hier en daar leidde tot een nieuwe uitbraak van levensenergie en seksuele drift. Zo beschrijft zij onder meer de orgieën die zich voordeden in Rio de Janeiro. Deze golf van obsceniteit werd dor sommige beschouwd als de wraak […]
Lomanstraat Amsterdam (foto: Nard Loonen) Ik kwam laatst langs de Lomanstraat; ik dacht: wat is hij smal geworden, haast dichtgegroeid, en met een orde die hem misstaat. Maar nee, ik kon me niet vergissen. Hier had jij niets meer mee van doen: hij moest wel zo versmallen, toen hij jou ging missen. Het huis ben […]
Gistermiddag, wandelend in Utrecht, dacht ik even aan Henk Westbroek. Maar toen opeens … o jee …. dit liedje kan niet meer!
Gistermiddag bij de Obrechtkerk in Amsterdam Mijn oudste zus, die zestien jaar ouder is dan ik, was in de jaren vijftig werkzaam als maatschappelijk werkster in Amsterdam. In die hoedanigheid had zij mijn moeder weten te overtuigen, dat de scholen in Amsterdam Oost niet goed waren. Dus moest ik naar de Peetersschool in de Richard […]
Zo’n honderdvijftig jaar geleden schreef Flaubert zijn Woordenboek van pasklare ideeën. Wie vandaag zo’n woordenboek zou willen samenstellen kan gevoeglijk onder het lemma ‘God’ de volgende woorden opnemen: ‘ Van menselijke makelij (zie: illusie)’. Je kunt wel van mening zijn dat dit niet zo is, maar dan ben je out of date. Je plaatst je […]
Tot het einde der tijden zullen goed en kwaad fundamenteel verankerde tegenpolen zijn. Tenminste, dat is lang gedacht. De Perzen dachten zo, de gnostici en de manicheeërs. Het was ook een geruststellend idee. Twee polen bepalen het leven, zoals er ook op de aardbol een noord- en zuidpool bestaat. Plus en min, goed en kwaad, de […]
De ware erfenis van de jaren zestig is inmiddels gemeengoed en daarmee onzichtbaar geworden, zoals ook de erfenis van Adolf Hitler, zonder wie er geen roerige jaren zestig hadden bestaan, uit het zicht is verdwenen. Wie nu nog afgeeft op de jaren zestig heeft vaak clichébeelden voor ogen die door de tijd zijn uitvergroot. De wereldvreemdheid […]
De ene droom na de andere vannacht. Teveel om op te noemen. Eén droom is me bijgebleven. Ik was aan het wandelen in Bilgaard, de noordelijke stadswijk van Leeuwarden met galerijflats uit de jaren zestig, de tijd van de wederopbouw toen hoogbouw de oplossing leek te zijn voor de snelle groei van het aantal inwoners van […]
Op de drempel van deze nieuwe tijd, op 1 augustus 1933, hield een Fries ‘om utens’, architect G. Feenstra uit Arnhem, een lezing voor de Provinsjale Underwysrie met als onderwerp: Fryslân en de moderne boukeunst, moade en kultuer. Zijn verhaal begon met een tour d’horizon, een panoramische beschrijving van wat zich in de afgelopen dertig […]
‘Op welke donkere grondslag rust ons leven? Vanwaar komen wij? Waarheen voert onze weg? Heb ik werkelijk dit leven gewild, als Schopenhauer denkt, voordat ik gebaard werd? Waar geloof ik vrij te zijn, terwijl ik opgesloten zit in mijn karakter als een gevangenis? Wat is het doel van ons zorgen en ons verdriet? Hoe moet […]
In mijn vroege jaren voelde ik mij mij allerminst gehinderd door de Weltschmerz van de zogeheten post-roomse ontwikkelingsfase, waarin elke adolescent die geestelijk gevormd is door de paters jezuïeten maar al te gauw de Internationale gaat zingen. Moet dit een wereldbeeld verbeelden? Die vraag rijst bij elke ex-katholiek, die de genadeleer van Augustinus graag in […]
Bij mij om de hoek, in de Valeriusstraat in Leeuwarden, hangt sinds enige tijd bij een woning een spandoek voor het raam. Zo te zien zijn de bewoners het zat, al die leugens over corona. Is het complotdenken iets heel nieuws of iets ouds? Ik denk het laatste. De mens is van nature een complotdenker. […]
‘Een bouwwerk, een Griekse tempel, beeldt niets af. Hij staat daar gewoon, in het dal tussen de rotsen. Het bouwwerk omsluit de gestalte van God, maar laat hem tegelijkertijd, aldus verborgen, door de open zuilengalerij naar buitenkomen –uit-staan- in het heilige domein. Door de tempel weest de God in de tempel aan.’ Aldus Martin Heidegger […]
Als kind heb ik wel eens gedacht dat het leven eigenlijk een droom is die als een film wordt afgedraaid in mijn hoofd. De wereld is een virtuele werkelijkheid die zich achter een gigantische spiegel aan het plafond bevindt. Onder de spiegel dalen we af in het domein van de droom. We zitten dus gevangen […]
Ook deze foto kreeg ik van de week toegestuurd van Nard Loonen. Na enig puzzelen kom ik tot de volgende reconstructie: 1. Leonard van Oudheusden, 2 J.C. Berger, 3. Hans Burdorf, 4 Edgar Vreuls, 5 Paul Snijder, 6. Harry Franssen, 7 Loek Nijman, 8 Nard Loonen, 9. Pater Brinkhoff S.J., 10. Huub Mous, 11. Leo […]
De indringende voorstellingen mystificeren de werkelijkheid, maar laten tegelijk niets te raden over. Het geheim wordt uitgekleed, getoond in zijn naakte waarheid, zonder een zweem van ironie of relativering. Deze beelden zijn er niet om te behagen. De trance van een verdwaalde heremiet op het Wad heeft zich getransformeerd tot een vertelling in beelden die […]
Pasfoto, 1969 ‘Wees voorzichtig, het is vandaag de geboortedag van de Verlosser. Bijna iedereen die je tegenkomt zal dronken zijn.’ Zo luidt de laatste zin in de roman The Genius and the Goddess (1955) van Aldous Huxley. Ik las het boek in de jaren zestig en vond er toen niet veel aan. In die tijd was […]
Mijn plakboek van de Olympische Spelen in Rome in 1960. Op de foto: Wilma Rudolph met de Italiaanse atleet Berutti. Het was een raar jaar 1960. Rudy Carrell zong ‘Wat een geluk dat ik een stukje van de wereld ben’ op het Eurovisiesongfestival. Chubby Checker maakte de wereld gek met een nieuwe dans, de twist, […]
‘Omschrijving van de cursus: een vrije opeenvolging van open situaties. Goede vibraties zijn in hoge mate relevant. Exploratie van de Innerlijke Ruimte, deconditionering van de menselijke ro bot, betekenis van psychochemicaliën, en de transformatie van de Westeuropese mens. Bronnen-materiaal: Artaud, Zimmer, Gurdieff, W. Reich, K. Marx, gnostische, Tantrische en Soefi-teksten, autobiografische beschrijvingen van krankzinnigheid en extatische […]
‘it famke maja hie in tydskrift yn’e hân dêr’t se sels op’e omslach fan stie.’ Zo luidt de eerste zin van het verhaal de stêd, in lêste oardiel van Hessel Miedema dat in mei 1962 verscheen in het tijdschrift quatrebras. Het is een kort verhaal, slechts dertien bladzijden lang, maar de impact was er niet […]
Er gaat bijna geen dag voorbij of ik krijg wel een verzoek via Facebook van iemand die mijn vriend wil worden. Soms is het een vage bekende, maar vaak ken ik die mensen niet eens. Ik ben daar altijd heel makkelijk in. Ik zag altijd ja. Dat heeft het voordeel, dat je niet hoeft na te […]
